1777

Ovo je članak o godini 1777.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1740-e  1750-e  1760-e  – 1770-e –  1780-e  1790-e  1800-e
Godine:	1774 1775 1776 – 1777 – 1778 1779 1780

1777. po kalendarima

Gregorijanski	1777. (MDCCLXXVII)
Ab urbe condita	2530.
Islamski	1190–1191.
Iranski	1155–1156.
Hebrejski	5537–5538.
Bizantski	7285–7286.
Koptski	1493–1494.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1832–1833.
• Shaka Samvat	1699–1700.
• Kali Yuga	4878–4879.
Kineski
• Kontinualno	4413–4414.
• 60 godina	Yin Vatra P(ij)etao (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11777.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1777 (MDCCLXXVII) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

• 2. 1. - Habsburški dvor je izdao novi Regulament za Srbe: sličan je onom iz 1770, zabranjeni su neki nezdravi običaji pri pogrebu što je razdražilo narod. Uz reforme u starom kalendaru i popravke u katihizmu, dolazi do velikog nezadovoljstva u narodu protiv Regulamenta i crkvene hijerarhije, osumnjičene za uniju - u Novom Sadu i Vršcu su napadnute vladike. Dvor ukida Ilirsku dvorsku delegaciju (2. decembra). Srpski crkveni i prosvetni poslovi su stavljeni pod nadzor države.^[1][2]
• 3. 1. - Američki rat za nezavisnost: Bitka kod Princetona u kojoj Kontinentalna vojska pod Georgeom Washingtonom nanosi poraz britanskim trupama - poticaj moralu. Sljedećih par mjeseci u New Jerseyu se vodi tzv. Rat za krmivo, niz čarki u kome se ono želi uskratiti Britancima i hesenskim vojnicima.
• 12. 1. - Franjevac Junípero Serra osnovao osmu misiju u Kaliforniji, na zemlji Tamyena, Santa Clara de Asís, oko koje nastaje grad Santa Clara.
• 15. 1. - Predstavnici stanovništva današnjeg Vermonta proglašavaju nezavisnost od provincije New York, odnosno Vermontsku Republiku (dio SAD od 1791).
• januar/februar - Počela je gradnja manastira Savina^[3] kod Herceg Novog (do 1799).

Februar/Veljača

• 6. 2. - Spajanjem četiri ranije knjižnice, Marija Terezija osniva Carsku i kraljevsku sveučilišnu knjižnicu u Pragu - danas Narodna knjižnica Češke Republike.
• 24. 2. - Umro je portugalski kralj José I, nasleđuje ga kći Maria I sa suprugom, i stricem, Pedrom III (do 1816 odn. 1786). Glavni ministar markiz Pombal je smenjen 4. 3., naređeno je da ne sme biti bliže od 20 milja od kraljice.

Mart/Ožujak

April/Travanj

• 1. 4. - U Leipzigu praizvedena drama Sturm und Drang Friedricha Maximiliana Klingera prema kojoj će ime dobiti istoimeni romantičarski pokret u njemačkoj književnosti.
• 24. 4. - Ruska carica je potpisala dekret o osnivanju Azovsko-mozdočke linije, dela Kavkaske linije, sistema utvrđenja za ojačanje ruskog uticaja na severnom Kavkazu.

Maj/Svibanj

Jun/Juni/Lipanj

• 13. 6. - Gilbert du Motier, markiz de La Fayette stiže u Ameriku, mada mu je kralj to zabranio.

• 14. 6. - Kontinentalni kongres je usvojio prvi zakon o zastavi SAD - u opštim crtama, tako da ima dosta varijacija, kasnije se predstavljala kao "zastava Betsy Ross" sa petokrakama u krug.
• 14. 6. - Britanski general John Burgoyne je krenuo u pohod iz grada Kvebeka: cilj je da dolinom Champlain i reke Hudson stigne do Albanyja. Sadejstvuje mu Barry St. Leger, koji kreće 26-tog, a cilj je osvajanje Fort Stanwixa, u dan. Rome, New York.
• 17. 6. - Papinom bulom Charitas illa osnovana je Križevačka biskupija za grkokatolike, umjesto Marčanske biskupije.^[4] Biskup ostaje Vasilije/Bazilije Božičković (do 1785).
• 21. 6. - Izlazi drugo izdanje Encyclopædije Britannice - deset tomova do 1784.

Jul/Juli/Srpanj

• 6. 7. - "Opsada" Fort Ticonderoge: britanski general John Burgoyne je skoro bez borbe potisnuo Amerikance iz tvrđave kod južnog kraja jezera Champlain.

Avgust/August/Kolovoz

• 6. 8. - Bitka kod Oriskanyja u New Yorku: pobeda lojalista nad patriotama koji su pokušali deblokirati Fort Stanwix; na obe strane su se borili i Indijanci.
• 22. 8. - Opsada Fort Stanwixa: Britanci odlaze, pošto su navedeni pomisliti da Benedict Arnold prilazi s mnogo većim snagama.

Septembar/Rujan

• 5. 9. - Luke Bakar, Bakarac i Kraljevica su priključene Hrvatskoj, prošle godine osnovanoj Severinskoj županiji. Primorski pojas od Senja do Karlobaga ostaje u Krajini.^[5]
  • Hrvatski sabor je ove godine nevoljno pristao na zahtev Marije Terezije da pristane na ekskorporaciju Banske krajine - raspušten je početkom 1778, ona ga više nije sazivala.^[6]
• 8. 9. - Osnovana Generalna kapetanija Venezuela.
• 11. 9. - Bitka kod Brandywinea u Pennsylvaniji: pobeda britanskog gen. Howea nad Washingtonom u nastupanju prema Philadelphiji. Prva Laffayetova bitka, koji je ranjen.
• 19. 9. - Prva Bitka kod Saratoge, kod Freeman's Farm: Britanci odnose pobedu, ali uz velike žrtve - takođe znatan broj dezertira, provijanta je malo, dok se američki redovi uvećavaju. Nakon ove bitke je došlo do svađe između Horatija Gatesa i Benedicta Arnolda.
• 26. 9. - Američki rat za nezavisnost: Britanske trupe zauzimaju Philadelphiju (do juna sljedeće godine), prisiljavajući članove Kontintentalnog kongresa da se sklone u grad Lancaster u Pensilvaniji.

Oktobar/Listopad

• 4. 10. - Bitka kod Germantowna u Pennsylvaniji: Howe je odbio Washingtonov napad, ali američka hrabrost impresionira Evropljane.
• 6. 10. - Britanski general Henry Clinton iz grada New Yorka zauzima tvrđave Clinton i Montgomery blizu West Pointa, 16-tog stiže do Clermonta - diverzijom pokušava pomoći Burgoynu.
• 7. 10. - Druga Bitka kod Saratoge, kod Bemis Heights, američka je pobeda.

• 17. 10. - Američki građanski rat: Deset dana nakon što je poražen u kod Saratoge, britanski general John Burgoyne kapitulira pred trupama Kontinentalne vojske gen. Gatesa kod dan. Schuylervillea, a što je dotada najveća pobjeda američkih pobunjenika u ratu.
  • Francuska nakon ovoga odlučuje ući u rat na strani Amerikanaca - ugovor je sklopljen sledećeg februara.
  • "Conwayeva kabala": grupa američkih komandanata ogovara u pismima Washingtona, misle da bi Horatio Gates bio bolji.

Novembar/Studeni

• 15. 11. - Američka revolucija: U gradu York u Pensilvaniji Drugi kontinentalni kongres donosi Članke o konfederaciji, privremeni ustav Sjedinjenih Država koji šalje na ratifikaciju skupštinama Trinaest kolonija (na snazi 1781-89).
• 22. 11. - Na Azovsko-mozdočkoj liniji u južnoj Rusiji je osnovano utvrđenje iz koga nastaje Stavropolj.
• 29. 11. - Pueblo de San José de Guadalupe je prvo civilno špansko naselje u Kaliforniji.
• 30. 11. - Bavarski knez-izbornik Maximilian Joseph III umire bez muških nasljednika, te ga nasljeđuje njegov rođak, falački grof Karl Theodor.

Decembar/Prosinac

• 2. 12. - Marija Terezija ukida Ilirsku dvorsku deputaciju, koja se bavila srpskim poslovima, njene poslove preuzima Ugarska dvorska kancelarija.^[7]
• 15. 12. - Karlovac je izuzet iz krajiškog teritorija (dobio je građansku upravu, a povelju o slobodnom kraljevskom gradu dobija 1781^[8]).^[9]
• krajem godine - Kroz Beč prolazi crnogorska delegacija na čelu sa guvernadurom Jovanom Radonjićem koja putuje u Rusiju, radi pomoći i zaštite. U Beču ih je primio grof kancelar Vencel fon Kaunic, u Rusiji će biti primljeni hladno, sledećih par decenija crnogorski glavari se više okreću Austriji.^[10][11]
• 19. 12. - Washington i Kontinentalna vojska su u zimovniku u Valley Forge, 30-tak km severozapadno od Filadelfije - do juna. Vojnici su u početku goli, bosi, gladni, izloženi bolestima.
• 20. 12. - Marokanski sultan izjavljuje da američki brodovi, uz one drugih zemalja, mogu dolaziti u njegove luke - formalno priznanje i ugovor o prijateljstvu sklopljen 1786.
• 24. 12. - James Cook otkrio Božićni otok, dan. Kiritimati (Kirismas) u Kiribatima.
• 30. 12. - Bavarski elektor Maximilian III Joseph je umro bez naslednika - kraj mlađe loze Wittelsbacha, nastale Pavijskim ugovorom 1329. Nasleđuje ga pripadnik starije loze, palatinatski elektor Karl Theodor (do 1799). Dolazi do Rata za bavarsko nasleđe 1778-79.

Kroz godinu

• Ratio Educationis - uredba Marije Terezije o obrazovanju u ugarskom delu monarhije: osnovne škole pod nadzorom državnih organa, "glavni zadatak je da prošire znanje njemačkog jezika", što postavlja pedagoški problem nastave na narodnom jeziku.^[12] Narodni jezik je nastavni u nižim razredima gimnazija.^[13]
  • Škole u Banatu (pod bečkom upravom) su poverene Janković-Mirijevskom, a u Bačkoj i Baranji (Ugarska) Avramu Mrazoviću, a u Sremu Vujanovskom.^[14]
• Komorska vlast u Sremu je zamenjena spahijskom, sa tri spahiluka - onaj u Šidu s Berkasovom je dat križevačkom unijatskom biskupu sa namerom širenja unije.^[15]
• Seljački pokret u Vranjevu kod Kikinde, povodom upotrebe zemlje koja se daje u zakup.^[16] Takođe i u Bašaidu.^[17]
• Bela Crkva je dobila status vojnog komuniteta.^[18]
• Pobuna muslimana u Ostrožačkoj kapetaniji, u Cazinu, zbog plaća i novog poreza "ješil akče".^[19]
• Habsburški oficiri vrše prva ispitivanja susednih zemalja: puk. Magdeburg u Vlaškoj, Bugarskoj i Trakiji, a potpuk. Ženejn u Srbiji od Oršave od ušća Timoka - u drugom putovanju opisuje i Beograd.^[20]
• Sultanov ferman preti bosanskom beglerbegu i alajbegovima smrtnom kaznom ako ne izvrše novu raspodelu timara zaslužnim ljudima - bez vesti o posledicama.^[21]
• 1777-79 - Iz Bosne, mahom zapadne, iseljava se oko 1.000 lica, ne računajući katolike popa Vinka Čubelića.^[22]
• 1777-79 - Abdil-aga Šabanderoglu iz Dojrana, najmoćniji feudalac južne Makedonije, u sukobu je sa petričkim, demir-hisarskim i melničkim feudalcima, čije je zemlje uzeo, dok ga centralna vlast nije likvidirala.^[23]
• Bivši jezuitski misionar Ignacije Szentmartony je pušten iz zatvora nakon 17 godina, zalaganjem Marije Terezije.
• Grofovija Oldenburg je postala vojvodstvo.
• Crkve: župna crkva sv. Marina u Belom Manastiru, sv. Trojstva u Punatu, sv. Antuna Padovanskog u Starom Petrovom Selu

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1777.

• 3. 1. - Elisa Bonaparte, velika vojvotkinja Toskane († 1820)
• 7. 1. - Lorenzo Bartolini, vajar († 1850)
• 27. 1. - Lukijan Mušicki, episkop i književnik († 1837)
• 12. 2. - Friedrich de la Motte Fouqué, njemački pisac († 1843)
• 26. 2. - Matija Nenadović, prota, vojvoda, književnik, prvi srpski "premijer" († 1854)
• 21. 3. - Juraj Rukavina Vidovgradski, habsburški general, hrvatski barun († 1849)
• 30. 4. - Carl Friedrich Gauss, matematičar, fizičar († 1855)
• 14. 8. - Hans Christian Oersted, danski fizičar i hemičar († 1851)
• 19. 8. - Franjo I., kralj Obiju Sicilija († 1830)
• 16. 9. - Nathan Mayer Rothschild, osnivač engleske grane porodice († 1836)
• 11. 10. - Casimir Pierre Périer, francuski bankar i premijer († 1832)
• 18. 10. - Heinrich von Kleist, njemački književnik († 1811)
• 3. 11. - Laval Nugent, habsburški feldmaršal, član Hrvatskog sabora († 1862)
• 8. 11. - Désirée Clary Bernadotte, kraljica Švedske-Norveške († 1860)
• 3. 12. - Juliette Récamier, salonistica († 1849)
• 23. 12. - Aleksandar I Romanov, ruski car († 1825)
• Ivan Kreljanović Albinoni, povjesničar, književnik († 1838)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1777.

• 24. 2. - José I od Portugala (* 1714)
• 1. 3. - Georg Christoph Wagenseil, kompozitor (* 1715)
• 7. 5. - Charles de Brosses, erudit (* 1709)
• 15. 6. - Nikola Plantić, bivši isusovački misionar (* 1720)
• 23. 8. - Charles-Joseph Natoire, slikar (* 1700)
• 24. 8. - Antun Kanižlić, vjerski pisac (* 1699)
• 25. 9. - Johann Heinrich Lambert, polihistor (* 1728)
• 5. 10. - Johann Andreas Segner, fizičar (* 1704)
• 12. 12. - Albrecht von Haller, pionir fiziologije, enciklopedist, pjesnik (* 1708)
• 30. 12. - Maximilian III Joseph, bavarski knez-izbornik (* 1727)
• Ivan Lovrić, pisac (* ca. 1754)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)