Nurettin Özdemir

Nurettin Özdemir (d. 1927, Kelkit, Gümüşhane - ö. 25 Ağustos 2016^[1], Ankara), Türk siyasetçi.

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur. Serbest Avukatlık, Gazetecilik, Yazarlık, TBMM 1.(XII) ve 3.(XIV) Dönem Gümüşhane Milletvekilliği, 3.(XIV) Dönem Millet Meclisi Başkanlık Divanı İdare Amirliği yapmıştır. Evli ve beş çocuk babasıdır.^[2]

1980 yılında Kültür Bakanlığı Müşavirliği'ne atanmış ve bu görevinden emekli olmuştur. 25 Ağustos 2016 günü öldü.^[1]

Hayatı ve Kariyeri

1927 yılında Gümüşhane’nin Kelkit ilçesinde doğdu. Hüseyinbeyoğlu ailesine mensup, ilçenin yerel yöneticilerinden Fikri ÖZDEMİR ile Kezban Rukiye Hanım’ın 4 çocuğundan ikincisidir. Nurettin ÖZDEMİR, ilkokulu Kelkit’te okudu. Annesinin okuma ve yazması olmadığı hâlde, Nurettin ÖZDEMİR’in yetişmesinde önemli bir payı vardır. Nurettin ÖZDEMİR, Gökhan EVLİYAOĞLU ile yaptığı ve televizyonda yayınlanan bir mülakatında annesinin kendisi üzerindeki etkisini belirtirken şu ifadeleri kullanır: “Annem ümmi bir insan olmasına rağmen yani okumamış bir insan olmasına rağmen benim yetişmemde hem de çok o dar imkânlardan bugünkü mevkiye gelişimde büyük payı olan, büyük çile çekmiş, büyük fedakârlık yapmış bir kimse idi. Mesela benim kitap merakım, ilkokul, ortaokul, lise çağlarını bizim okuyuşumuz. Gümüşhane’de bir tek ortaokul var. Gümüşhane’ye gidiyoruz. Annem beni ortaokulda okutmak için dar imkânlar içerisinde orada bir ev tutup okuttu. Trabzon Lisesini okuduğum zaman yalnızca Trabzon’da lise vardı. Artvin’de lise yoktu, Gümüşhane’de de lise yoktu, Erzincan’da da, Ordu’da da, Giresun’da da lise yoktu. Samsun’da vardı, Kastamonu’da, Zonguldak’ta, Trabzon’da vardı. Yani bütün Türkiye’de 18 lise vardı. Bütün bu bölgenin çocukları orada okuduk.” (Hirik, 2008, s.119). Ortaokul tahsilini yapmak için 1936 yılında annesiyle Gümüşhane’ye gelir. Bu yıllarda merhum Sabri Özcan SAN ile tanışır. Eski Bahçe, Bahçeler Şehri, Yetim İstanbul adlı şiirleri bu yıllarda olgunlaşır (Hirik, 2008, s.26). “Bahçeler Şehri ve Eski Şarkı” adlı şiirleri Gümüşhane’deki gençlik yıllarının mahsulüdür. ÖZDEMİR, lise öğrenimini Trabzon Lisesinde tamamlar. Lise müdürü Faik DRANAZ’ın teşvikleri ÖZDEMİR’in edebî kişiliğinin gelişmesinde büyük katkıları olmuştur. Lise bünyesinde yer alan Boztepe isimli edebiyat dergisinde ilk şiirlerini yayınlar. Nurettin ÖZDEMİR, Trabzon’da geçirdiği ilk gençlik yılları ile ilgili izlenimlerini şu şekilde aktarır: “Yıllar sonra Trabzon Lisesinde canlı, güzel bir gün. Yılların geçmesine, mahalli işlerimizin aksamasına rağmen iki yılı aşkın bir süredir Kelkit’e gidemiyorum. Aradan geçen yıllara rağmen Trabzon benim için yabancı bir şehir sayılmazdı. Liseyi, bir yıl kaybı ile son sınıfa kadar orada okudum. Basınla, geniş imkânlarla tanışım orada başladı. Sanat çalışmalarım, bilhassa şiir anlayışım orada yeni ufuklara açıldı ve yeni unsurlar kazandı. Memlekette başlayan demokratik siyaset çalışmaları ile ilk temasım orada oldu. Hatta Trabzon basınında ve Trabzon dışında polemiklere girişmeyi orada denedim. Velhasıl fikrî ve hissî gelişmem üzerinde Trabzon Lisesinin, öğretmen ve arkadaş kadrosunun, bilhassa Rahmetli müdürümüz Faik DRANAZ’ın çok olumlu tesirleri olmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi içinde ve dışında geçen kırk yılı aşkın siyaset hayatımda Trabzon, konuları ve sorunları ile büyük bir yer tutmuştur.” (Hirik, 2008, s.32-36). 1951 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olur. Nurettin ÖZDEMİR, üniversite eğitimi süresince İstanbul’un değişik mahfillerinde birçok şâir, yazar ve düşünürle tanışır. Bu dönemde Yahya Kemal ve Necip Fazıl’ın bulunduğu meclislere katılır. Özellikle dönemin ünlü şâirlerinin iştirak ettiği Şadırvan dergisi, ÖZDEMİR’in uğradığı mekânların başında gelir. Nurettin ÖZDEMİR’in şiire olan ilgisinin artmasında Çınaraltı ve Şadırvan dergilerinin önemli bir payı vardır. Bu mekânlarda dönemin ünlü şâirlerinin şiirlerinin yayımlandığı yıllarda o, kendi üslubunu oluşturur (Hirik, 2008, s.40). Çalışma hayatına serbest avukat olarak başlayan ÖZDEMİR, çocukluk arkadaşı Hikmet ODABAŞIOĞLU ile evlendi. Askerlik görevini, Piyade Yedek Subay Okulunda 1959 yılında Ankara’da yaptı. 1961 yılında Gümüşhane’den Cumhuriyet Halk Partisi milletvekili seçilerek Parlamento’ya girdi. 1961-1965 ve 1969-1972 yılları arasında iki dönem Gümüşhane Milletvekilliği görevinde bulundu. 1972 yılına kadar TBMM’de Gümüşhane’yi temsil etti ve bu arada TBMM Başkanlık Divanı’nda ‹idare amiri’ olarak görev yaptı. 1980 yılında Kültür Bakanlığı müşavirliğine atandı ve bu görevinden emekli oldu. 1988 yılında Türkiye Kızılay Derneği Genel Merkezi Kurulu üyeliğine getirilen Nurettin ÖZDEMİR, 3 yıl sonra da Kızılay Derneği genel başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır. Nurettin ÖZDEMİR, ömrünü şiire adamıştır. Şâir, şiire Yahya Kemal’in çizgisinde başlamış, uzun yıllar Ahmet Hamdi TANPINAR şiirinin ulaşılmaz estetik değerlerine bağlı kalmıştır. Bu nedenle Nurettin ÖZDEMİR’in şiirlerinde Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi TANPINAR’ın etkisi görülür. Şâirin bugüne kadar 5 şiir kitabı yayımlandı ve bazı şiirleri de bestelendi. Ayrıca, çeşitli gazete ve dergilerde siyaset, sanat, ahlak konuları ile ülkenin ekonomik sorunları üzerine makale ve mektupları yayımlandı. İlk şiiri 1944’te Trabzon Halkevi dergisi İnanç’ta yayımlandı. 1945’ten itibaren Trabzon’da Halk ve Yeni Yol gibi gazeteleri ile kendi yönettiği Boztepe dergisinde şiirlerini yayımlamaya devam etti. Daha sonra şiirlerini Varlık, İstanbul, Şadırvan, Hisar ve Çağrı dergilerinde yayımladı. Şiirlerinde Fikri Nur ve Tanrıdağlı lakaplarını da kullandı. 1981 yılında Yugoslavya’da ‹Struga Şiir Akşamları Festivali’nde, 1992 yılında da ‹12. Dünya Şâirler Kongresi’nde ülkemizi temsil etti. ÖZDEMİR’in şiirlerinin bir bölümü Yusuf MARDİN ve Talat HALMAN tarafından İngilizceye çevrildi. Bazı şiirleri de Sekip Ayhan ÖZIŞIK, Selahattin İÇLİ, Erol SAYAN ve Faruk ŞAHİN tarafından bestelendi. Hakkında Atatürk ve Fırat Üniversitelerinde mezuniyet tezleri hazırlandı.^[3]

Edebi Şahsiyeti

Nurettin ÖZDEMİR’in şiirlerinde kendine has bir özgünlük ve RİLKE’nin etkisi görülür. Ülke sevgisi, Türk insanının yaşama sevinci, aşk ve gurbet temaları Nurettin ÖZDEMİR şiirlerinin ana dokusunu oluşturur. Şiirlerinin arka planında zamanlar arası bir geçişkenlik ve bütün zamanlara hitap etme arayışı vardır. O şiirlerindeki esinlemelerle düşünceleri, duygularıyla yaşanan an içindeki bir yapı için geçmişe gider ve şiirini geçmişten aldığı değerlerle inşa eder. Nurettin ÖZDEMİR’in şiirinde ve estetik anlayışında Yahya Kemal BEYATLI ve Ahmet Hamdi TANPINAR’ın kuvvetli bir tesiri görülür. Ali Coşkun HİRİK, Nurettin ÖZDEMİR’in şiiri hakkında “Nurettin ÖZDEMİR’in şiiri, bir bakıma Ahmet HAŞİM, Yahya Kemal, A. H. TANPINAR ve R.M. RİLKE sentezidir.” ifadelerini kullanır. (Hirik, 2008, s.65). Nurettin ÖZDEMİR, Gökhan EVLİYAOĞLU ile yaptığı bir mülakatta etkilendiği kişiler ve edebî anlayışı ile ilgili olarak şu ifadeleri kullanır: “Kendimizden evvelki mimariyi, ben Hamdi Bey’in şiirinin mimarisini yakalayabilmek için çok uğraştım. Ben bugün bile 110 mısralık Eşik şiirini ezbere okuyorum, Hamdi TANPINAR’a gidip de okuduğum zaman böyle projektöre tutulmuşçasına heyecanlandı, telaşlandı ama o da bana kendisinden 50 sene sonra hüküm ifade edebilecek RİLKE’yi tanıttı. Yetişmemde yeni ufuklar açtı. Beni bırak dedi, beni bırak. Benden büyük şâirler var. RİLKE’yi öğretti, tanıttı ve ben ondan sonra Hamdi Bey’in şiiri ile Yahya Kemal’in şiiri ile RİLKE arasındaki sentezi kendi şiirlerimde yakalamaya çalıştım… Benim şiirimin mimarisinde ve oluşumunda RİLKE’den sonra ben şiirimin muhtevasını zaman ve mekândan tayin ederek yazmaya çalışmışımdır. Benim gönül armağanlarım ve beni ayakta tutan yani beni sanatkâr olarak, insan olarak gelecek zamanlara taşıyacak olan yakın aile çevrem, karım, çocuklarım, torunlarım, onların mutlulukları, onların bana verdiği hazlar içerisinde yahut çok yakın yani oğlum gibi kardeşim ama 50 sene içerisinde yaşayan Gökhan gibi ve onun gibi daha ve her sanatçıyı okurken baktım Yahya Kemal’de de var, Hamdi Bey’de de bu tarz şeyleri var…”(Hirik, 2008, s.130-134). 1950’li yıllarda Garip şiirine tepki olarak doğan ilk hareket “Hisar” dergisi etrafında toplanan şâirler topluluğudur. Hisar şâirleri, II. Meşrutiyet’le başlayan Milliyetçi Edebiyat Hareketinin ve Cumhuriyetin ilk yıllarında etkisini sürdüren “Memleketçi Şiir”in geleneğine bağlı kalırlar. Nurettin ÖZDEMİR, Hisar dergisinde Mehmet ÇINARLI ve İlhan GEÇER’den sonra en fazla şiir yayımlayan şâirler arasındadır. Mektupları Nurettin ÖZDEMİR, yaşadığı dönem ve bulunduğu kültür ve sanat mahf illeri gereği son dönem Türk şiirinin hemen hemen bütün ustalarıyla tanışmıştır. Mektuplarını yazdığı kişiler arasında Ahmet Hamdi TANPINAR, İsmet İNÖNÜ ve Süleyman DEMİREL gibi dönemin ünlü siyaset adamları ve yazarları vardır. Nurettin ÖZDEMİR’in Şiirlerinde İstanbul Nurettin ÖZDEMİR için İstanbul, şiir denen tılsımlı büyünün büyüyüp geliştiği, büyük ustaların yanında kökleşip derinleştiği bereketli bir topraktır. İstanbul’un tarihî dokusu ve coğrafyası onu derinden etkilemiştir. O, İstanbul üzerine ölümsüz şiirler yazan diğer şâirler gibi İstanbul’u derinden hisseder. Nurettin ÖZDEMİR, dönemin ünlü şâirlerinin de uğradığı Şadırvan dergisine sık sık uğrar. Behçet Kemal ÇAĞLAR’ı burada tanır. Haftada üç gün de Çınaraltı dergisine uğrar. Çınaraltı gibi Şadırvan dergisi de Nurettin ÖZDEMİR’in yetişmesinde önemli rol oynamıştır. Batı sanat dünyasının ölümsüz sanatçısı olan RİLKE ile Türk edebiyatında Ahmet Hamdi TANPINAR ve Yahya Kemal BEYATLI, üslup, ses ve muhteva olarak Nurettin ÖZDEMİR’in şâir kişiliğinin oluşmasında aynı derecede etkili olmuşlardır. “Yetim İstanbul, Kubbeler Şehri, Renklerin Dünyası” adlı şiirleri ÖZDEMİR’in İstanbul’u bir duygu ve duyarlılık şadırvanında bütünleştiren şiirlerinden sadece birkaçıdır. İLESAM üyesi olan ve elli yılı aşkın bir süre şiirle uğraşan beş çocuk babası Özdemir, bütün şiirlerini ‘Zaman ve Aşk’ isimli son kitabında toplamıştır.^[4]

Yayınlanmış şiir kitapları

• Hayat Şiiri (İstanbul 1949),
• Yağmur Sonrası (İstanbul 1955),
• Yitik Sevgi (Ankara 1959),
• Vakit Geçti Yorgunum (1981),
• Zaman ve Aşk (1997). (şiirlerini bu son kitabında toplamıştır)

Kaynakça

Türk siyasetçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.