Bilgisayar bilimleri felsefesi

Bilgisayar bilimleri felsefesinin temel konusu, bilgisayar bilimlerinde ortaya çıkan felsefi sorulara cevap aramaktır. Bilgisayar bilimi felsefesinin içeriği, amacı, odağı veya konusu hakkında bugün ortak bir anlayıştan bahsedemiyor olsak da,[1] fizik felsefesi veya matematik felsefesi gibi bir bilgisayar bilimi felsefesi geliştirmeye yönelik bazı girişimler bulunmaktadır. Bilgisayar programlarının soyut doğası ve bilgisayar biliminin teknolojik ilerleyiş hevesi sayesinde, bilgisayar felsefesine yönelik kavramsal sorular, bilim felsefesi, matematik felsefesi ve teknoloji felsefesi ile kıyaslanabilir.[2]

Bilgisayar bilimleri felsefesine genel bakış

Bilgisayar bilimleri felsefesinin cevaplarını aradığı sorular, felsefenin bu kolunu ilgilendiren mantıksal, ontolojik ve epistemolojik konular hakkındadır.[3] Bu sorulara birkaç örnek vermek gerekirse;

  • Berim (İngilizce computing; bilginin işlenmesi ile ilgil genel bir terimdir) nedir?
  • "Church-Turing tezi" mantık ve matematiksel kavram açısından etkili bir metot sayılabilir mi?[4][5]
  • "P ile NP arasındaki ilişki"'nin felsefi açıdan sonuçları nelerdir?
  • Enformasyon nedir?

Church-Turing tezi

Church-Turing tezi ve alternatifleri Algoritmalar teorisi merkezinde yer alır. Tez, genel felsefi yaklaşıma uygun olmaması ve resmi olarak kanıtlanamaz olmasına rağmen, neredeyse evrensel olarak kabul görmüştür. Tezin içerimleri, felsefenin konusuna girmektedir. Günümüz filozofları, Church-Turing tezi ve sonuçlarının, zihin felsefesi için bazı çıkarımları olduğu şeklinde yorumlamışlardır.[4][4]

P ile NP arasındaki ilişki

P harfi "polynomial", NP harfleri ise "non-deterministic polynomial" ifadelerini temsil eder, Türkçe karşılıkları "polinom" ve "belirleyici olmayan polinom"dur. "P eşittir NP?" ise hesaplama teorisi'nin en temel ve meşhur problemidir. P ile NP arasındaki ilişki bilgisayar bilimleri ve matematik tarafından çözüme ulaştırılamamış bir problemdir. P ile NP ilişkisine göre; polinomsal zamanda teyit edilebilen bir problem (teyit edilebildiği için NP kategorisinde de değerlendirilebilir), polinomsal zaman düzlenminde çözülebilir (çözülebildiği için P kategorisinde değerlndirilebilir). Bilgisayar bilimcilere göre ise; P ve NP asla eşit olamaz (P ≠ NP)[6][7] Onlarca yıl süren ve bilinen 3.000'den fazla NP-tam problemi çözülmesine rağmen, şu ana kadar hiçbir sonuçta polinomsal zaman algoritmasına ulaşılamamıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Tedre, Matti (3 Aralık 2014). "The Science of Computing". doi:10.1201/b17764. 
  2. ^ Turner, Raymond; Angius, Nicola (20 Ağustos 2013). "The Philosophy of Computer Science". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  3. ^ "(PDF) The Philosophy of Computer Science". ResearchGate (İngilizce). 8 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  4. ^ a b c Copeland, Jack (5 Eylül 2007). "The Church-Turing Thesis". NeuroQuantology. 2 (2). doi:10.14704/nq.2004.2.2.40. ISSN 1303-5150. 
  5. ^ editor., Janusz, Robert, editor. Olszewski, Adam, editor. Wolenski, Jan,. Church's Thesis After 70 Years. ISBN 978-3-11-032546-1. OCLC 1104746254. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
  6. ^ Hemaspaandra, Lane A. (1 Haziran 2002). "SIGACT news complexity theory column 36". ACM SIGACT News. 33 (2): 34-47. doi:10.1145/564585.564599. ISSN 0163-5700. 
  7. ^ "Communications - May 2012 - page12". mags.acm.org (İngilizce). 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.