1685

Ovo je članak o godini 1685.

Godina 1685 (MDCLXXXV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1685 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 17. 1. - Jermenin Johannes Theodat (Ovanes Astvacatur) dobio od cara monopol na prodaju kafe, nakon čega otvara prvu bečku kafanu.
• veljača - Skadarski paša neuspešno napao Paštroviće kako bi prodro u mletačku Boku^[1].
• 6. 2. - James II od Engleske i Irske odn. James VII od Škotske nasleđuje svog brata Charlesa (do 1688) - poslednji katolički vladar tih zemalja.
• 18. 2. - Francuska kolonizacija Teksasa: pripadnici De La Sallove ekspedicije osnivaju Fort Saint Louis.
• zima - Iz Bosne i Like prešlo više od 3.000 porodica u srednju i sjevernu Dalmaciju^[2]. Npr. Stojan Janković koji je ove godine nekoliko puta upadao u Liku, doveo 900 duša iz Lapca u Kožulovo polje^[3].
• mart - U Francuskoj donešen Code noir koji reguliše ropstvo u njenim kolonijama.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 18. 4. - Karl, landgrof Hessen-Kassela, izdao Koncesiju slobode za verske izbeglice iz Francuske.
• 11. 5. - The Killing Time: u Škotskoj pogubljeno petoro kovenantera jer nisu želeli priznati Džejmsa za poglavara crkve (mlada Margaret Wilson postaje poznata).
• 17. 5. - Bitka na Vrtijeljci kod Cetinja, poginuo Bajo Pivljanin (poslali mu glavu u Stambol^[4]). Skadarski Sulejman-paša Bušatlija zatim zapalio Cetinje i privremeno prinudio Crnogorce na pokornost^[5].
• 19. 5. - Danska plemkinja Leonora Christina Ulfeldt puštena iz zatvora nakon 22 godine
• jun - Turci neuspešno napadaju Zadvarje (prema narodnoj pesmi koju je zabeležio Kačić-Miošić, datum je 15. jul^[6]).
• 29. 6. - Osnovana Berlinska berza.
• sredina godine - Kretanja Srba sa turske teritorije, npr. 180 porodica sa 1.459 članova iz Perušića, Bunića i drugde u Lici smeštene kod Otočca^[7].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• jun/jul - Ćingovska vojska zauzela i spalila rusko naselje Albazino na Amuru. Oko 45 kozaka se priključuje Mandžurcima i naseljava u Pekingu (→ Albazinci).
• jun - jul - Monmouthova pobuna: vanbračni sin pokojnog kralja se iskrcao u Engleskoj i proglasio za vladara - ubrzo poražen i pogubljen.
• 7. 7. - Počinje austrijska Opsada Eršekujvara (Nove Zamki).

• 11. 8. - Bitka kod Eperješa (Prešova): Habsburške snage porazile Imru Tekelija.
• 12. 8. - Morejski rat u Grčkoj: Mlečani zauzeli Koroni nakon 49 dana opsade; takođe osvajaju Vitylo i Passavu na obe strane poluostrva Mani i Kalamatu u vrhu Mesenskog zaliva (Morosinijeva vojska broji 8.200 vojnika od čega 1.000 Slovena^[8]).
• 16. 8. - Veliki turski rat: Bitka kod Ostrogona je pobeda carske vojske nad turskom opsadom i kraj nada za Turke u opkoljenim gradovima - Nove Zamki padaju 19. 8., zatim Prešov (11. 9.) i Tokaj (29. 9.).
• 25. 8. - U Engleskoj počinju Bloody Assizes ("Krvave porote"), preko 1.000 Monmouthovih pristalica osuđeno na smrt ili progonstvo.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 5. 10. - Arguin u Mauretaniji postaje kolonija Brandenburg-Pruske (do 1721).
• 18. 10. - Bitka kod Košica: pobeda carskih snaga, grad Košice pada sedmicu kasnije. Turci uhapsili Imru Tekelija u Velikom Varadinu i poslali ga u Carigrad.
• 22. 10. - Edikt iz Fontainebleaua ili Revokacija Nanteskog edikta: hugenoti u Francuskoj gube prava, stotine hiljada će napustiti zemlju.
• 31. 10. - Carske snage zauzele Sárospatak. (Nakon carskih uspeha u Gornjoj Ugarskoj, Turci napuštaju neke tvrđave, npr. definitivno odlaze iz Váca^[9]).
• 8. 11. (29. 10. po j.k.) - Potsdamski edikt: vladar Brandenburg-Pruske Friedrich Wilhelm poziva hugenote u svoju zemlju.
• novembar, sredinom - Carska vojska stiže do zamka Munkač (dan. Palanok u Ukrajini), koji će do 1688. braniti Jelena Zrinska.
• 18. 11. - Za velikog vezira dolazi Bošnjak Sari Sulejman-paša (do 1687).

Kroz godinu

• Morejski rat. Slavonija: general Leslie zauzeo Donji Miholjac te spalio jedan dio osiječkog mosta. Una: ban Nikola Erdödy zauzeo Dubicu i Kraljevu Veliku. Lika: karlovački general Herberstein provalio u Liku do Gospića i Bilaja i poharao ih (ove akcije pomažu ustanici, fra Luka Ibrišimović Požežanin odn. pop Marko Mesić Brinjanin)^[10][11].
• Hrvatski sabor utemeljio Bansku (Kraljevsku) konferenciju (pogovor) - tijelo od šest članova pod banovim predsjedništvom kada se sabor ne može sastati. Sabor od ove godine drži punomoćnika (agens aulicus) u Beču, stalnog zastupnika na dvoru^[12].
• Visarion Borilović Bajica novi crnogorski mitropolit.
• c. - Sukob sarajevske pravoslavne opštine i mitropolita Atanasija, Sarajlijama oduzeti sveštenici^[13].
• Melentije Tipaldi novi pravoslavni arhiepiskop u Dalmaciji (do 1713).
• Od ove godine Dubrovčani ne plaćaju godišnji harač Osmanlijama, već ih snabdevaju informacijama^[14].
• U Beču osnovana prva vatrogasna brigada na svetu.
• Engleski pirat Adam Baldridge, bežeći sa Jamajke, nastanio se na madagaskarskom ostrvu Nosi Boraha.
• Ansbaški vuk: ljudožderski vuk ubio nekoliko ljudi u Kneževini Ansbach.
• zima 1685/86 - Luj XIV se tajno oženio sa Madame de Maintenon.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1685.

• 23. 2. - Georg Friedrich Händel, kompozitor († 1759)
• 12. 3. - George Berkeley, filozof († 1753)
• 21. 3. - Johann Sebastian Bach, kompozitor, orguljaš († 1750)
• 18. 8. - Brook Taylor, matematičar († 1731)
• 1. 10. - Karlo VI, sveti rimski car († 1740)
• 26. 10. - Domenico Scarlatti, kompozitor († 1757)
• 8. 12. - Johann Maria Farina, pronalazač kolonjske vode († 1766)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1685.

• 23. 1. - Pavao Zorčić, grkokatolički episkop (* ca. 1620)
• 6. 2. - Charles II, kralj Engleske, Irske i Škotske (* 1630)
• 22. 3. - Go-Sai, bivši japanski car (* 1638)
• 17. 5. - Bajo Pivljanin (Nikolić), crnogorski junak
• 15. 7 - James Scott, 1st Duke of Monmouth, vanbračni sin Charlesa II, pretendent (* 1649)
• 24. 7. - Ivan Ančić, bogoslovski pisac (* 1624)
• decembar - Kara Ibrahim-paša, smenjeni veliki vezir
• 25. 12. - Jacob Spon, arheolog, putopisac (* 1647)
• ? - Ruvim II Boljević, crnogorski mitropolit
• ? - Gerasim Vlak, pravoslavni dalmatinski arhiepiskop

Reference

Literatura

• Ferdo Šišić. Hrvatska povijest. Drugi dio /Poglavlje V.. (hr Wikizvor)
• Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7.
• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5