Ułas Samczuk

Ułas Samczuk

Улас Олексійович Самчу́к

Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1905 Dermań, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	9 lipca 1987 Toronto, Kanada
Zawód, zajęcie	pisarz, publicysta
Narodowość	ukraińska
Multimedia w Wikimedia Commons

Ułas Samczuk (ukr. Улас Олексійович Самчу́к) (ur. 7 lutego^?/20 lutego 1905 w Dermaniu, zm. 9 lipca 1987 w Toronto) – ukraiński pisarz i publicysta.

Urodził się w wiosce Dermań niedaleko miasta Ostróg (Wołyń) w zamożnej ukraińskiej rodzinie chłopskiej. Późniejsze dziecięce lata spędził w Tylawce koło Krzemieńca. Uczył się w gimnazjum w Krzemieńcu – wtedy zaczął pisać swoje pierwsze wiersze i opowiadania. W 1927 roku wyjechał za granicę i osiedlił się w Niemczech, gdzie rozpoczął studia w Uniwersytecie Wrocławskim. Następnie wyjechał do Pragi, gdzie w latach 1929-1931 kontynuował studia w Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim.

Od 1929 roku współpracował z „Literaturno-Naukowym Wisnykiem”, „Dzwonami”, „Samostijną Dumką”, „Rozbudową naciji” i innymi ukraińskimi czasopismami literacko-artystycznymi.

W 1933 roku wydał drukiem powieść Maria, która opisuje tragedię sztucznie wywołanego głodu w Ukraińskiej SRR w latach 1932-1933. Rok wcześniej ukazała się powieść Kułak, w której ukazał absurd przymusowej kolektywizacji. W 1936 roku wydał Odnaleziony raj, a w latach 1932-1937 słynną trylogię Wołyń, która przyniosła mu powszechne uznanie. W 1934 roku za powieść Wołyń otrzymał Ukraińską Nagrodę Literacką przyznaną przez działające w ówczesnej Polsce Ukraińskie Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy im. Iwana Franki. Wołyń to rozłożyste epickie płótno, które ukazuje życie ukraińskiego chłopa w okresie wojen i rewolucji. Główny bohater dzieła – Wołod’ka Dobenko – przez wszystkie kataklizmy życiowe przenosi wiarę w niezniszczalność narodu. W kolejnej powieści pt. Góry mówią (1936) autor w patriotycznym uniesieniu opisuje heroiczną historię Ukrainy Zakarpackiej.

W latach 1938–1939 brał czynny udział w zmaganiach niepodległościowych na Zakarpaciu (Ukraina Karpacka). W okresie okupacji niemieckiej kontynuował swoją działalność kulturalno-oświatową będąc m.in. redaktorem ukraińskiej gazety „Wołyń”, która ukazywała się w Równem na Wołyniu. Ale już w 1943 roku został aresztowany przez hitlerowców.

W okresie powojennym osiedlił się w Kanadzie. Tutaj opublikował swą drugą trylogię Ost – Chutor Morozów (1948), Ciemnota (1957) i Ucieczka przed sobą (1982). Jest autorem wspomnień Na białym koniu (1955), w których wiele miejsca poświęca walce narodowowyzwoleńczej. Dzieło Na twardej ziemi (1967) ukazuje trudny los ukraińskich emigrantów w Kanadzie. Jest autorem także następujących utworów: Dlaczego nie płonie ogień (1959), Na siwym koniu (1975), Planeta Di-Pi (1979). Ułas Samczuk zmarł 9 lipca 1987 roku w Kanadzie.

Pamięć Ułasa Samczuka jest kultywowana w niepodległej Ukrainie. W wiosce Tylawka w obwodzie tarnopolskim utworzono w 1993 roku Muzeum Ułasa Samczuka w chacie, gdzie minęły lata dziecięce pisarza. Również w izbie gimnazjum dermańskiego stworzono maleńkie muzeum poświęcone życiu i drodze twórczej Samczuka. W dniu 26 stycznia 2005 roku została wprowadzona do obiegu przez Narodowy Bank Ukrainy moneta o nominale 2 hrywien w serii „Wybitne osobistości Ukrainy”. Na rewersie monety umieszczono stylizowany pod grawiurę portret Ułasa Samczuka oraz lata jego życia.

Bibliografia

• Ułas Samczuk, Wołyń, wyd. 2 (reprint), ISBN 83-88863-14-2 Biały Dunajec – Ostróg 2005, wyd. „Wołanie z Wołynia”
• Жив’юк А. Улас Самчук і розвиток національної свідомості українців у 1930-1940-х рр. // Пам’ять століть. – 2001. – № 6. – С. 103-109.
• Літературні вечори в Українському Інституті Модерного Мистецтва Чикаго, 1973–2006 / Укладачі: Віра Боднарук, Володимир Білецький. – Донецьк: Український культурологічний центр, 2006.

Linki zewnętrzne

• Ułas Samczuk – wirtualna wystawka [1]
• Strona pamięci Ułasa Samczuka Сайт пам'яті Уласа Самчука
• Moneta jubileuszowa: Ułas Samczuk Ювілейна монета „Улас Самчук”
• Petro Kraluk, Kronikarz przestrzeni ukraińskiej П. Кралюк. Літописець українського простору
• Dzieła Ułasa Samczuka Твори У. Самчука
• Publicystyka Ułasa Samczuka Р. В. Радчик Публіцистика Уласа Самчука в контексті українського державотворення
• Hasło w wirtualnej encyklopedii „Rivne” Улас Самчук