Paleocen
System | Oddział | Piętro | Wiek (mln lat) | |
---|---|---|---|---|
Neogen | Miocen | Akwitan | młodsze | |
Paleogen | Oligocen | Szat | 23,03–27,82 | |
Rupel | 27,82–33,9 | |||
Eocen | Priabon | 33,9–37,71 | ||
Barton | 37,71–41,2 | |||
Lutet | 41,2–47,8 | |||
Iprez | 47,8–56,0 | |||
Paleocen | Tanet | 56,0–59,2 | ||
Zeland | 59,2–61,6 | |||
Dan | 61,6–66,0 | |||
Kreda | Górna | Mastrycht | starsze | |
Podział według IUGS, luty 2022 |
Paleocen (ang. Paleocene)
- w sensie geochronologicznym: najstarsza epoka paleogenu, trwająca około 10 milionów lat (od 66,0 do 56,0 mln lat temu). Paleocen jest młodszy od późnej kredy a starszy od eocenu. Dzieli się na trzy wieki: dan, zeland i tanet.
- w sensie chronostratygraficznym: najniższy oddział paleogenu, wyższy od górnej kredy a niższy od eocenu. Dzieli się na trzy piętra: dan, zeland i tanet.
Nazwa pochodzi z połączenia dwóch greckich słów: παλαιός, palaios – stary i καινός, kainos – nowy.
Ogólna charakterystyka
Na granicy kredy i paleocenu miało miejsce wymieranie kredowe[1]. Paleocen jest okresem odradzania się (radiacji) wielu grup organizmów żywych po tym wymieraniu[2]. Pod koniec paleocenu miało natomiast miejsce paleoceńsko-eoceńskie maksimum termiczne[3].
Fauna
- rozpoczyna się ewolucja koniowatych (Hyracotherium)
Paleocen w Polsce
Osady paleocenu występują w Polsce w dwóch obszarach: na Niżu Polskim i w Karpatach.
Na Niżu współczesny zasięg paleocenu wynosi ok. 54,5 tys. km². Granice tego zasięgu mają charakter erozyjny.
W obrębie utworów niżowego paleocenu wyróżniono następujące formacje:
- formacja sochaczewska
- formacja puławska
- formacja odrzańska
- formacja goleniowska
Przypisy
- ↑ PeterP. Schulte PeterP. i inni, The Chicxulub Asteroid Impact and Mass Extinction at the Cretaceous-Paleogene Boundary, „Science”, 327 (5970), 2010, s. 1214–1218, DOI: 10.1126/science.1177265, ISSN 0036-8075 [dostęp 2023-08-10] (ang.).
- ↑ MattM. Friedman MattM., Explosive morphological diversification of spiny-finned teleost fishes in the aftermath of the end-Cretaceous extinction, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 277 (1688), 2010, s. 1675–1683, DOI: 10.1098/rspb.2009.2177, ISSN 0962-8452, PMID: 20133356, PMCID: PMC2871855 [dostęp 2023-08-10] (ang.).
- ↑ J.P.J.P. Kennett J.P.J.P., L.D.L.D. Stott L.D.L.D., Abrupt deep-sea warming, palaeoceanographic changes and benthic extinctions at the end of the Palaeocene, „Nature”, 353 (6341), 1991, s. 225–229, DOI: 10.1038/353225a0, ISSN 1476-4687 [dostęp 2023-08-10] (ang.).
Bibliografia
- Budowa geologiczna Polski, t. I Stratygrafia, cz. 3a Kenozoik, paleogen, neogen, red. Tadeusz Marek Peryt, Marcin Piwocki, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2004, ISBN 83-7372-736-1
Zobacz też
Zobacz multimedia związane z tematem: Paleocen |
Zobacz hasło paleocen w Wikisłowniku |
Linki zewnętrzne
- Mapa paleogeograficzna dla 60 mln lat temu w Kazmin V. G. i Natapov L. M.: The paleogeographic atlas of northern Eurasia. Institute of Tectonics of the Lithospheric Plates, Russian Academy of Natural Sciences, 1998. [dostęp 2018-11-29]. Legenda
- p
- d
- e
Prekambr (nieformalny; 4,567 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)
| |
Hadeik (4,567 – 4,0 mld lat temu) | |
---|---|
Archaik (4,0 – 2,5 mld lat temu) |
|
Proterozoik (2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu) |
|
Fanerozoik (538,8 mln lat temu – dziś)
- Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki
Paleozoik (538,8 – 251,9 mln lat temu)
Kambr (538,8 – 485,4 mln lat temu) |
|
---|---|
Ordowik (485,4 – 443,8 mln lat temu) |
|
Sylur (443,8 – 419,2 mln lat temu) |
|
Dewon (419,2 – 358,9 mln lat temu) |
|
Karbon (358,9 – 298,9 mln lat temu) |
|
Perm (298,9 – 251,9 mln lat temu) |
|
Mezozoik (251,9 – 66,0 mln lat temu)
Trias (251,9 – 201,3 mln lat temu) |
|
---|---|
Jura (201,4 – 145,0 mln lat temu) |
|
Kreda (145,0 – 66 mln lat temu) |
|
Kenozoik (66 mln lat temu – dziś)
Paleogen (66 – 23,03 mln lat temu) |
|
---|---|
Neogen (23,03 – 2,58 mln lat temu) |
|
Czwartorzęd (2,58 mln lat temu – dziś) |
|
- Źródło: International Stratigraphic Chart, Międzynarodowa Komisja Stratygrafii, dostęp 22 maja 2023.
- PWN: 3953443
- Britannica: science/Paleocene-Epoch, science/late-Paleocene-Epoch
- БРЭ: 2704537
- SNL: paleocen
- Catalana: 0128991
- DSDE: Paleocæn