Nitroprusydek sodu

Nitroprusydek sodu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) pentacyjanonitrozylżelazian(III) disodu Inne nazwy i oznaczenia nitroprusydek sodowy pentacyjanonitrozylżelazian(III) disodowy SNP (ang. Sodium nitroprusside)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na2[Fe(CN)5NO]
Masa molowa	261,87 g/mol
Wygląd	czerwone kryształy (dihydrat)[1]
Identyfikacja
Numer CAS	14402-89-2 (bezwodny) 13755-38-9 (dihydrat)
PubChem	11963579
DrugBank	SALT000839
Właściwości Gęstość 1,72 g/cm³[1][2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 40% (20 °C)[1][2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2014-01-11] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H301 Zwroty P P301+P310 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Toksyczny (T) Zwroty R R25 Zwroty S S45 Numer RTECS LJ8750000 Dawka śmiertelna LD50 31 mg/kg (królik, doustnie)[2]
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Nitroprusydek sodu, Na₂[Fe(CN)₅NO] – nieorganiczny związek chemiczny, sól kompleksowa zawierająca jako atom centralny żelazo na III stopniu utlenienia. Występuje w postaci dwuhydratu, Na₂[Fe(CN)₅NO]·2H₂O.

Zastosowania w chemicznej analizie jakościowej

Używa się go w analizie elementarnej do wykrywania siarki w związkach organicznych. Badany związek należy najpierw stopić z metalicznym sodem, a następnie rozpuścić w wodzie. Pojawienie się ciemnopurpurowego zabarwienia po dodaniu niewielkiej ilości ok. 0,1% roztworu nitroprusydku sodu świadczy o obecności siarki w badanej substancji^[3][4].

Jest także odczynnikiem stosowanym w tzw. próbie Legala, pozwalającej na wykrywanie metyloketonów, CH₃–C(=O)–R. Pozytywny wynik to pojawienie się brunatnoczerwonego zabarwienia, przechodzącego w niebieskie po dodaniu kilku kropli lodowatego kwasu octowego^[5].

Zastosowania w medycynie

Stosowany jest jako lek hipotensyjny w stanach nagłych, np. przełomu nadciśnieniowego oraz podczas zabiegów operacyjnych. W organizmie uwalnia tlenek azotu, NO, który powoduje rozszerzenie tętniczek przedwłosowatych oraz zawłosowatych naczyń żylnych. Może być podawany wyłącznie w postaci ciągłego wlewu dożylnego przy ścisłym monitorowaniu stanu pacjenta. Efekt hipotensyjny ściśle zależy od dawki, a ciśnienie krwi można obniżyć tą metodą do każdej założonej wartości. Jego działanie jest natychmiastowe, a biologiczny okres półtrwania bardzo krótki – działanie kończy się wraz z zakończeniem podawania. Przy przedłużonym stosowaniu (powyżej dwóch dni) pojawiają się efekty niepożądane, związane z toksycznymi metabolitami: cyjankami i tiocyjanianami^[6][7].

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Drożdż: Analiza jakościowa związków organicznych. [dostęp 2013-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-16)].