Miško Kranjec

Data i miejsce urodzenia

15 września 1908
Velika Polana

Data i miejsce śmierci

8 czerwca 1983
Lublana

Narodowość

słoweńska

Dziedzina sztuki

literatura

Multimedia w Wikimedia Commons

Miško Kranjec (ur. 15 września 1908 w Velikiej Polanie, zm. 8 czerwca 1983 w Lublanie) – słoweński pisarz, dziennikarz i działacz polityczno-kulturalny.

Życiorys

Miško Kranjec urodził się w 1908 r. w Velikiej Polanie, w Prekmurju. Pochodził z robotniczo-chłopskiej rodziny (ojciec Mihailj Kranjec, matka Maria Pücko) Dorastał w ubogim wiejskim środowisku. Uczył się w węgierskiej szkole podstawowej, ponieważ w tamtym okresie Prekmurje należało do Węgier. Po ukończeniu szkoły podstawowej, wyjechał do Lublany, aby dalej kontynuować swoją edukację. Dzięki talentowi i dobrym wynikom w nauce, Miško Kranjec otrzymał możliwość bezpłatnego kształcenia się w katolickiej szkole w Lublanie. W tym czasie rozpoczął współpracę z młodzieżowym ruchem oporu, w wyniku, czego został wydalony ze szkoły. W roku 1930 ukończył klasyczne gimnazjum. Już w okresie gimnazjalnym rozpoczął pisać swoje pierwsze utwory, które zostały wydane w latach trzydziestych. Po maturze postanowił pójść na studia slawistyczne, ale w 1934 r. opuścił uczelnię i powrócił na Prekmurje. Poświęcił się swoim pasjom: pisaniu i dziennikarstwu. W krótkim czasie do jego zainteresowań dołączyła także polityka. Od 1934 do 1935 r. redagował gazetę Ljudska pravica, której siedziba znajdowała się w domu rodzinnym pisarza. W czasie okupacji około roku 1941 był w organizacji NOB (oporu konspiracyjnego) w Prekmurju. W 1944 roku przeszedł do partyzantki. Po wojnie pełnił wiele ważnych funkcji: m.in. piastował urząd posła. Oprócz pisania zajmował się w tym czasie dziennikarstwem i redagowaniem, gdyż pracował jako dyrektor wydawnictwa Cankarjeva založba oraz Instytut Książki Słoweńskiej (Slovenski knjižni zavod) Przez kilka lat był także redaktorem wydawnictwa Prešernova družba, z którym był bardzo związany. Od roku 1953 był członkiem Słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki. Wraz z ukazaniem się w latach trzydziestych pierwszych jego nowel, opowiadań i powieści, stał się największym przedstawicielem słoweńskiego realizmu. W swoich utworach najczęściej ukazuje ubogie życie mieszkańców prekmurskich wsi pod rządami hrabiów węgierskich, losu ludzi w dobie bolszewickiej rewolucji na terenach perkmurskich, reformy agrarnej i zesłańców z okresu obu wojen światowych (Os življenja; Strici so mi povedali) Spora część utworów literackich obejmuje tematykę z okresu powojennego. Autor bardzo często powraca do swoich lat dziecięcych i okresu dojrzewania. (Imel sem jih rad; Mladost v močvirju) Miško Kranjec jest jednym z najważniejszych pisarzy socjalnego realizmu i pierwszym pisarzem, który włączył do słoweńskiej literatury prekmurski świat.

W jego dorobku literackim można również odnaleźć kilka książek autobiograficznych (Mladost v močvirju i Strici so mi povedali), szkice literackie, opowiadania poruszające problemy socjalne, nowele i powieści o tematyce chłopskiej z obszarów Prekmurja. Utwory te tworzą swoistą całość.