Lnica janowcowata

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

lnica

Gatunek

lnica janowcowata

Nazwa systematyczna

Linaria genistifolia (L.) Mill.
Gard. Dict. ed. 8: n.º 14 (1768)^[3]

Synonimy

Antirrhinum dalmaticum Gueldenst. ex Ledeb.
Antirrhinum genistifolium L.
Antirrhinum pallidiflorum Lam.
Antirrhinum supinum Sm.
Linaria adzharica Kem.-Nath.
Linaria caucasigena Kem.-Nath.
Linaria chlorifolia Rchb.
Linaria dalmatica var. parviflora Albov
Linaria dolopica Formánek
Linaria genistifolia subsp. angustata (Wierzb. ex Heuff.) Dostál
Linaria genistifolia var. parviflora (Albov) Zernov
Linaria hians Fenzl ex Benth.
Linaria iberica Kem.-Nath.
Linaria imerethica Kem.-Nath.
Linaria jattae Palanza
Linaria kantschavelii Kem.-Nath.
Linaria lancifolia Schur
Linaria linifolia Rchb.
Linaria orgyalis Reut. ex Boiss.
Linaria pallidiflora (Lam.) Valdés
Linaria petraea Steven
Linaria pontica Kuprian.
Linaria pyramidata Schur
Linaria scenoreina Juz.
Linaria silenifolia Rchb.
Linaria stevenii Nyman
Linaria transsilvanica Schur
Peloria genistifolia (L.) Raf.

Multimedia w Wikimedia Commons

Lnica janowcowata (Linaria genistifolia (L.) Mill.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Występuje w środkowej i wschodniej Europie oraz w zachodniej i środkowej Azji. W Polsce w południowo-zachodniej części kraju, poza tym zawlekany.

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg gatunku obejmuje środkową i wschodnią Europę na zachodzie i północy sięgając po Austrię, Czechy, Polskę i Białoruś, a na południu po Włochy i Grecję. Dalej na wschód rośnie w Azji Mniejszej, w regionie Kaukazu, w południowej Rosji sięgając po zachodnią Syberię i Ałtaj, w Kazachstanie^[4] i w północnej części chińskiego Regionu Autonomicznego Sinciang^[5]. Jako gatunek introdukowany rośnie w Niemczech, USA i w Południowej Afryce^[4]^[3].

W Polsce z liczniejszych stanowisk znany jest tylko w województwach dolnośląskim i opolskim oraz w południowej części lubuskiego. Poza tym zawlekany jest i rejestrowany na pojedynczych, rozproszonych stanowiskach na północy po okolice Szczecina, Poznania, Torunia i Warszawy^[6]. Status gatunku w polskiej florze jest niejasny^[7], jako niewątpliwie powstałe w wyniku zawleczenia przez ludzi uznawane są stanowiska spoza południowo-zachodniej części kraju (tam zaś możliwe, że występuje naturalnie)^[8].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z tęgim, rozgałęzionym korzeniem. Pęd nagi i sinozielony^[8], prosto wzniesiony, zwykle rozgałęziający się w górnej części^[5]. Osiąga od 30 do 100, rzadko do 120 cm wysokości^[8]^[5]^[9].
Liście: Skrętoległe, sztywne i skórzaste. Blaszka kształtu lancetowatego, przy czym liście w dole pędu są szersze (do jajowatych) w górze węższe (do równowąskolancetowatych). Osiągają do 6,5 cm długości i 3 cm szerokości (na ogół ok. 3 cm długości i 1 cm szerokości^[5]). U nasady są sercowate i obejmują łodygę, całobrzegie, na szczycie zaostrzone^[8]. Użyłkowanie wyraźnie trójnerwowe^[5], rzadziej nerwów jest 5 lub 7^[8].
Kwiaty: Wyrastają w wydłużonych, luźnych gronach^[8] lub wiechach^[5] składających się z kilku lub wielu kwiatów^[5]. Całe kwiatostany są nagie z wyjątkiem owłosionych, żółtych koron kwiatów^[5]. Kwiaty osadzone są na szypułkach osiągających do ok. 5 mm długości i wsparte są dłuższymi od szypułek przysadkami^[5]. Kielich z lancetowatymi, zaostrzonymi działkami do 6 mm długości. Korona grzbiecista, jasnożółta z ciemniejszą gardzielą. Osiąga do ok. 2 cm długości, z czego połowę stanowi wyprostowana ostroga^[8]. Dolna warga w gardzieli pokryta jest białożółtymi włoskami^[5]. Pręciki są cztery, dwusilne, i nagie poza krótkimi włoskami u nasady. Zalążnia kulista, naga, zwieńczona długą, cienką i nagą szyjką^[8].
Owoce: Kulisto jajowate, nagie torebki osiągające do 5 mm długości^[8]. Mniej lub bardziej wystające ponad trwałe działki kielicha^[5]. Zawierają nasiona szarobrązowe^[5], jajowate, o długości 1–1,2 mm, nieobłonione, ale ostro trójkanciaste, na powierzchni łupiny siatkowato pomarszczone^[8]^[9].

Liście
Kwiatostan
Kwiaty
Owoce

Biologia i ekologia

Bylina. Rośnie w miejscach nasłonecznionych, piaszczystych i skalistych, w zaroślach i widnych lasach, na stepach, przydrożach i przytorzach^[8]. Kwitnie od czerwca do września^[8].

Systematyka i zmienność

W obrębie gatunku wyróżnianych jest poza podgatunkiem typowym 6 innych podgatunków^[3]:

Linaria genistifolia subsp. artvinensis P.H.Davis
Linaria genistifolia subsp. confertiflora (Boiss.) P.H.Davis
Linaria genistifolia subsp. euxina (Velen.) D.A.Sutton
Linaria genistifolia subsp. polyclada (Fenzl) P.H.Davis
Linaria genistifolia subsp. praealta (Boiss. & Balansa) P.H.Davis
Linaria genistifolia subsp. sofiana (Velen.) Chater & D.A.Webb

W Polsce spotykany jest zwykle podgatunek typowy subsp. genistifolia. Podawany jako przejściowo, rzadko zawlekany podgatunek Linaria genistifolia subsp. dalmatica (L.) Maire & Petitm.^[9] wyodrębniany jest jako osobny gatunek – lnica dalmacka Linaria dalmatica (L.) Mill.^[10]^[11] (różni się szerszymi liśćmi i większymi kwiatami, osiągającymi od 2 do 5 cm długości)^[9]^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Linaria genistifolia (L.) Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-02-19].
↑ ^a ^b Taxon: Linaria genistifolia (L.) Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-02-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Linaria genistifolia (Linnaeus) Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-19].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 333, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Władysław Wojewoda: Linaria Mill., Lnica. W: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. X. Bogumił Pawłowski (red.). Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1963, s. 263.
↑ ^a ^b ^c ^d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 414. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Linaria dalmatica (L.) Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-02-19].
↑ WiesławW. Gawryś WiesławW., Słownik roślin zielnych : łacińsko-polski, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 117, ISBN 978-83-925110-5-2, OCLC 297569208 .