Konwalijka

Konwalijka
Ilustracja
Kwitnąca konwalijka dwulistna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

konwalijka

Nazwa systematyczna
Maianthemum F. H. Wigg.
Prim. Fl. Hols. 14. 29 Mar 1780
Synonimy
  • Asteranthemum Kunth
  • Bifolium G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
  • Jocaste Kunth
  • Maia Salisb.
  • Medora Kunth
  • Monophyllon Delarbre
  • Neolexis Salisb.
  • Oligobotrya Baker
  • Polygonastrum Moench
  • Sciophila Wibel
  • Sigillaria Raf.
  • Smilacina Desf.
  • Styrandra Raf.
  • Tovaria Neck. ex Baker
  • Unifolium Zinn
  • Vagnera Adans.
  • Valentinia Heist. ex Fabr.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Konwalijka (Maianthemum F.H. Wigg.) – rodzaj roślin należący do rodziny szparagowatych (Asparagaceae) według APweb. Należy tu 39 gatunków[3] występujących głównie w Ameryce Północnej i Środkowej oraz we wschodniej Azji sięgając do Himalajów, poza tym w północnej i środkowej Europie[4][5]. Jedynym przedstawicielem we florze Polski[6] i zarazem gatunkiem typowym jest konwalijka dwulistna M. bifolium[7].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza konwalijka dwulistna, majówka groniasta M. racemosum i majówka gwiazdkowata M. stellatum. Poza tym dwa ostatnie z wymienionych gatunków wykorzystywane są jako lecznicze. Owoce majówki groniastej są też jadalne[8].

Morfologia

Maianthemum racemosum
Maianthemum japonicum
Pokrój
Byliny kłączowe. Łodyga prosto wzniesiona lub łukowata, nierozgałęziona. Osiąga od 10 do 125 cm wysokości[5][4].
Liście
Skrętoległe w liczbie od 2 do 15, siedzące i ogonkowe, zwykle eliptyczne i jajowate. Nasada blaszki zaokrąglona lub sercowata. Brzeg blaszki płaski lub podwinięty, całobrzegi lub ząbkowany, szczyt blaszki zaostrzony lub tępy. U niektórych gatunków liść odziomkowy szybko zasycha[5][4].
Kwiaty
Zebrane w liczbie od 5 do 250 w groniasty lub wiechowaty kwiatostan na szczycie pędu. Kwiaty są drobne, obupłciowe lub rzadziej jednopłciowe (u roślin dwupiennych). Listki okwiatu 4 lub 6 w dwóch okółkach, wolne lub u nasady zrastające się, rzadko zrośnięte w rurkę. Białe, równej długości (0,5 do 5 mm). Pręcików 4 lub 6, zrośnięte u nasady z listkami okwiatu. Nitki pręcików nitkowate. Zalążnia z 2 lub 3 komorami, w każdej z 2 lub 3 zalążkami. Słupek górny, kolumnowy, krótki (do 1,5 mm). Znamię całe lub podzielone na 2–3 płaty o średnicy poniżej 1 mm[5][4].
Owoce
Kuliste jagody zawierające 2–3 owalne lub kuliste nasiona. Dojrzałe owoce są czerwone o średnicy 4–12 mm[5][4].

Systematyka

Ze względu na zagnieżdżenie przedstawicieli rodzaju Maianthemum sensu stricto w obrębie tradycyjnie wyróżnianego rodzaju Smilacina – oba te rodzaje są łączone w jeden pod nazwą Maianthemum[3][9].

Pozycja rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd szparagowce (Asparagales), rodzina szparagowate (Asparagaceae), podrodzina Nolinoideae Burnett. Wcześniej w systemie APG II (2003) i systemie APG I (1998) konwalijka klasyfikowana była do rodziny myszopłochowatych (Ruscaceae) i plemienia Convallarieae[2].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht. rząd szparagowce (Asparagales Bromhead), rodzina konwaliowate (Convallariaceae Horan.), plemię Maianthemeae Dumort., rodzaj konwalijka (Maianthemum F. H. Wigg.)[10].

Wykaz gatunków[3]
  • Maianthemum amoenum (H.L.Wendl.) LaFrankie
  • Maianthemum atropurpureum (Franch.) LaFrankie
  • Maianthemum bicolor (Nakai) Cubey
  • Maianthemum bifolium (L.) F.W.Schmidt – konwalijka dwulistna
  • Maianthemum canadense Desf.
  • Maianthemum comaltepecense Espejo, López-Ferr. & Ceja
  • Maianthemum dahuricum (Turcz. ex Fisch. & C.A.Mey.) LaFrankie
  • Maianthemum dilatatum (Alph.Wood) A.Nelson & J.F.Macbr.
  • Maianthemum flexuosum (Bertol.) LaFrankie
  • Maianthemum formosanum (Hayata) LaFrankie
  • Maianthemum forrestii (W.W.Sm.) LaFrankie
  • Maianthemum fusciduliflorum (Kawano) S.C.Chen & Kawano
  • Maianthemum fuscum (Wall.) LaFrankie
  • Maianthemum gigas (Woodson) LaFrankie
  • Maianthemum gongshanensis (S.Yun Liang) H.Li
  • Maianthemum harae Y.H.Tseng & C.T.Chao
  • Maianthemum henryi (Baker) LaFrankie
  • Maianthemum × intermedium Vorosch.
  • Maianthemum japonicum (A.Gray) LaFrankie
  • Maianthemum lichiangense (W.W.Sm.) LaFrankie
  • Maianthemum macrophyllum (M.Martens & Galeotti) LaFrankie
  • Maianthemum mexicanum García Arév.
  • Maianthemum monteverdense LaFrankie
  • Maianthemum nanchuanense H.Li & J.L.Huang
  • Maianthemum oleraceum (Baker) LaFrankie
  • Maianthemum paludicola LaFrankie
  • Maianthemum paniculatum (M.Martens & Galeotti) LaFrankie
  • Maianthemum purpureum (Wall.) LaFrankie
  • Maianthemum racemosum (L.) Link – majówka groniasta
  • Maianthemum robustum (Makino & Honda) LaFrankie
  • Maianthemum salvinii (Baker) LaFrankie
  • Maianthemum scilloideum (M.Martens & Galeotti) LaFrankie
  • Maianthemum stellatum (L.) Link – majówka gwiazdkowata
  • Maianthemum stenolobum (Franch.) S.C.Chen & Kawano
  • Maianthemum szechuanicum (F.T.Wang & Tang) H.Li
  • Maianthemum tatsienense (Franch.) LaFrankie
  • Maianthemum trifolium (L.) Sloboda – majówka trójlistkowa
  • Maianthemum tubiferum (Batalin) LaFrankie
  • Maianthemum viridiflorum (Nakai ex Makino & Nemoto) H.Li
  • Maianthemum yesoense (Franch. & Sav.) LaFrankie

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12]  (ang.).
  3. ↑ a b c d Maianthemum F.H.Wigg.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-14].
  4. ↑ a b c d e James V. LaFrankie: Maianthemum. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-09-26]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e Chen Xinqi, Shoichi Kawano: Maianthemum. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-09-26]. (ang.).
  6. ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 113, ISBN 978-83-62975-45-7 .
  7. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  8. ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 554-555, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
  9. ↑ YingY. Meng YingY. i inni, Phylogeny and biogeographic diversification of Maianthemum (Ruscaceae: Polygonatae), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 49 (2), 2008, s. 424–434, DOI: 10.1016/j.ympev.2008.07.017 [dostęp 2021-11-14]  (ang.).
  10. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Maianthemum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 33631
  • Flora of China: 119474
  • Flora of North America: 119474
  • GBIF: 9608430
  • identyfikator iNaturalist: 50249
  • IPNI: 24485-1
  • ITIS: 500404
  • NCBI: 16150
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:331236-2
  • Tela Botanica: 86757
  • identyfikator Tropicos: 40012276
  • USDA PLANTS: MAIAN