Kabassu jednopaskowy
| Cabassous unicinctus | |||
| (Linnaeus, 1758)[1] | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | pancernikowce | ||
| Rodzina | Chlamyphoridae | ||
| Podrodzina | bolity | ||
| Rodzaj | kabassu | ||
| Gatunek | kabassu jednopaskowy | ||
| Synonimy | |||
| | |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 najmniejszej troski | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
| |||
| |||
Kabassu jednopaskowy[9], kabassu[10] (Cabassous unicinctus) – gatunek ssaka z podrodziny bolit (Tolypeutinae) w obrębie rodziny Chlamyphoridae. Występuje na terenie Ameryki Środkowej i Południowej. W polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku Cabassous unicinctus używana była również nazwa zwyczajowa „kabassu”[10]; w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” zaproponowano nazewnictwo dwuczłonowe i dla C. unicinctus zaproponowano nazwę kabassu jednopaskowy. Nazwa rodzajowa „kabassu” została w publikacji PAN zarezerwowana dla rodzaju Cabassous[9].
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Dasypus unicinctus[1]. Miejsce typowe według oryginalnie zostało błędnie podane jako „Afryka” (w oryg. łac. Habitat in Africa)[1]; w 1763 roku Georges-Louis Leclerc de Buffon poprawił miejsce typowe na „Amerykę” (fr. l'Amérique), ograniczone w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Surinamu[11][12]. W 2021 roku José Anderson Feijó i Teresa Cristina Anacleto na lektotyp wyznaczyli okaz przedstawiony na rycinie (rysunek 3 na tablicy xxx) z książki Albertusa Seby Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio, et iconibus artificiosissimis expressio, per universam physices historiam[13][14].
Wyróżniany wcześniej podgatunek squamicaudis[11][15][16] został w toku rewizji taksonomicznej uznany za odrębny gatunek[14][12].
Autorzy All the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[17].
Etymologia
- Cabassous: fr. nazwa Cabassou lub Kabassou dla pancerników, od karib. nazwy capacou dla pancerników[18].
- unicinctus: nowołac. unicinctus „jednopasmowy”, od łac. uni- „jeden-”, od unus „jeden”; cinctus „w paski”, od cingere „otaczać”[19].
Zasięg występowania
Kabassu jednopaskowy występuje w Kolumbii, Wenezueli, regionie Gujana, północna Brazylii, Ekwadorze i północno-wschodnim Peru, na wschód od Andów i na północ od Amazonki[16][17].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 350–450 mm, długość ogona 140–210 mm, długość ucha 32–39 mm, długość tylnej stopy 75–84 mm; masa ciała 2–3,8 kg[15][17]. Ubarwienie ciemnoszare lub ciemnobrązowe, ciało jest okryte pancerzem.
Tryb życia
Kabassu jednopaskowy porusza się na pazurach kończyn przednich i na podeszwach kończyn tylnych. Prowadzi nocny tryb, odżywia się termitami i mrówkami[20].
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[8].
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 50. (łac.).
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1778, s. ryc. lxxv. (niem.).
- ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 113-114. (łac.).
- ↑ J.K.W. Illiger. Ueberblick der Säugethiere nach ihrer Verbreitung über die Welth. „Abhandlungen der physikalischen Klasse der Königlich-Preussischen Akademie der Wissenschaften”. 1804–1811, s. 108, 1815. (niem.).
- ↑ C.P. Thunberg. Tekning ef en ny art Myr-Ätare eller Balta ifran Brasilien. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. For år 1818, s. 68, 1818. (szw.).
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 171. (niem.).
- ↑ J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: The Trustees, 1873, s. 23. (ang.).
- ↑ a b Cabassous unicinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 25. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 122, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cabassous unicinctus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-06].
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cabassous unicinctus (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
- ↑ A. Seba: Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio, et iconibus artificiosissimis expressio, per universam physices historiam: opus, cui, in hoc rerum genere, nullum par exstitit. Amstelaedami: Apud J. Wetstenium, & Gul. Smith, & Janssonio-Waesbergios, 1734, s. tab. xxx. (łac.).
- ↑ a b A. Feijó & T.C. Anacleto. Taxonomic revision of the genus Cabassous McMurtrie, 1831 (Cingulata: Chlamyphoridae), with revalidation of Cabassous squamicaudis (Lund, 1845). „Zootaxa”. 4974 (1), s. 47–78, 2021. DOI: 10.11646/zootaxa.4974.1.2. (ang.).
- ↑ a b M. Superina & A. Abba: Family Chlamyphoridae (Chlamyphorid Armadillos). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 79. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 80. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 149, 1904. (ang.).
- ↑ unicinctus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-28] (ang.).
- ↑ Genus Cabassous. Armadillo Online, 5 sierpnia 2014. [dostęp 2014-09-09]. (licencja CC BY-NC-SA)
Bibliografia
- Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
