Jeremiasz Falck

Jeremiasz Falck

Data i miejsce urodzenia	1609 Gdańsk
Data i miejsce śmierci	1677 Gdańsk
Zawód, zajęcie	rytownik
Multimedia w Wikimedia Commons

Jeremiasz Falck (ur. 1609 w Gdańsku, zm. 1677 tamże) – XVII-wieczny rytownik, podpisywał się Polonus lub Gedanensis.

Życiorys

Wykonał około 500 sztychów, przeważnie portretów polskich (m.in. Władysława IV, Marii Ludwiki, Jana Kazimierza, Bogusława i Janusza Radziwiłów, Hieronima Radziejowskiego, Łukasza Opalińskiego, Andrzeja Leszczyńskiego, Konstantego Ferbera, ale również Fryderyka III duńskiego), scen biblijnych (według obrazów Tintoretta, Tycjana i Coreggia) i alegorycznych (choć wiele sztychów pozostawił niepodpisanych), dowodząc swego mistrzostwa w dziedzinie rytu. Stworzył swój typ rytowanego portretu – z profilu, w owalu.

W 1633 roku wyjechał do Paryża, gdzie powstała seria rycin przedstawiająca cztery pory roku, a następnie do Holandii. W latach 1649–1654 był zatrudniony jako nadworny rytownik królowej szwedzkiej Krystyny, po jej abdykacji został zwolniony ze służby przez Karola Gustawa. Następnie mieszkał w Kopenhadze, Amsterdamie i Hamburgu.

W 1646 wrócił do Gdańska, w którym wykonał sztychy przedstawiające bramy triumfalne postawione na część Marii Ludwiki, przybywającej do kraju na ślub z Władysławem IV. W późniejszym okresie rytował karty tytułowe dzieł Andrzeja Maksymiliana Fredry, Jerzego Ossolińskiego, Szymona Starowolskiego, Jana Dymitra Solikowskiego i Stanisława Orzechowskiego.

Ryciny do ilustrowanego katalogu kolekcji Gerarda de Reynst, wydanego w 1660 roku, głównie o tematyce religijnej powstały w Amsterdamie. W 1662 roku w Hamburgu wykonał serię 16 rycin o tematyce botanicznej przedstawiających różne gatunki kwiatów i roślin.

Głównym nurtem twórczości Falcka w Polsce były miedzioryty według portretów, najczęściej autorstwa Daniela Schultza Młodszego. Współpracował w tej dziedzinie z gdańskim domem wydawniczym Georga Forstera, ilustrując wydawane w nim dzieła, wliczając w to Selenografię Heweliusza i Orationes Ossolińskiego, które do dziś pozostają przedmiotem pożądania bibliofilów i kolekcjonerów.

Przed śmiercią, w 1664, powrócił do rodzinnego Gdańska, gdzie spoczął w kościele św. Piotra i Pawła, gdzie wcześniej wziął ślub i ochrzcił swojego syna.

Swe prace sygnował najczęściej „Jeremias Falck Polonus”. Patron ulicy Falcka Polonusa na gdańskich Stogach oraz tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1028^[1].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Portret Łukasza Opalińskiego młodszego.
• Dzieła Jeremiasza Falcka w bibliotece Polona