Hebrydy
Ten artykuł dotyczy archipelagu. Zobacz też: Hebrydy – uwertura Mendelssohna. |
Kamienne kręgi Callanish na Lewis | |||
Kontynent | Europa | ||
---|---|---|---|
Państwo | Wielka Brytania | ||
Akwen | Ocean Atlantycki | ||
Liczba wysp | około 500 | ||
Powierzchnia | 7555 km² | ||
Populacja (2001) • liczba ludności |
| ||
Mapa | |||
Położenie na mapie Szkocji | |||
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii | |||
57°00′N 7°00′W/57,000000 -7,000000 | |||
|
Hebrydy (ang. Hebrides, wym. [ˈhɛbrɨdiːz], lub Western Isles; gael. Innse Gall) – archipelag ok. 500 wysp na Oceanie Atlantyckim, wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży Szkocji. Hebrydy należą do Wielkiej Brytanii. Główną miejscowością jest Stornoway. Wyspy zajmują powierzchnię 7555 km², a zamieszkuje je 43,4 tys. osób (2001).
Geografia
Hebrydy dzielą się na:
- Hebrydy Zewnętrzne (m.in. wyspy Lewis and Harris, North Uist, South Uist i St Kilda)
- Hebrydy Wewnętrzne (m.in. wyspy Skye, Mull, Iona, Islay, Jura).
Pomiędzy nimi jest Morze Hebrydzkie i kanał The Minch. Hebrydy są górzyste, do niemal 1000 m n.p.m. (Sgurr Alasdair 993 m), znajdują się na nich liczne bagna i jeziora.
Na Hebrydach rozwinęło się rybołówstwo, hodowla owiec i bydła, a także drobny przemysł tkacki (tweed).
Historia
Pierwsze ślady ludzkiej bytności na Hebrydach pochodzą z okresu 8500–8250 p.n.e., z mezolitu. Wyspy w I tysiącleciu zostały zasiedlone przez Celtów. Klasztor założony przez świętego Kolumbę w 563 roku na wyspie Iona stał się ośrodkiem monastycyzmu celtyckiego, z którego prowadzono chrystianizację Piktów i Nortumbrii. W VIII wieku rozpoczęły się najazdy norweskich wikingów. W IX wieku Hebrydy znalazły się pod panowaniem Normanów, a w 1266 r. zostały włączone do Szkocji.
W czasach nowożytnych Hebrydy, położone poza obszarem niszczonym przez wojny, dzięki pomyślnie rozwijającej się uprawie ziemniaków, stanowiły region stabilizacji gospodarczej i społecznej. W XIX i XX w. nastąpiła emigracja gospodarcza do Australii i Kanady.
Wpływ na kulturę
Od wysp wzięła tytuł skomponowana w 1829 roku przez Feliksa Mendelssohna uwertura koncertowa Hebrydy h-moll, op. 26. Marjory Kennedy-Fraser wydała trzy tomy Songs of the Hebrides (Pieśni Hebrydów) (1909, 1917, 1921), czwarty wolumin – From the Hebrides – kilka lat później. W 1913 roku Granville Bantock skomponował Hebridean Symphony (którą dedykował Kennedy-Fraser), w 1920 roku balladę orkiestrową The Sea Reivers (porzucone scherzo z Hebridean Symphony) oraz Caristiona, A Hebridean Seascape (wersja zrewidowana 1943-44) – obydwa utwory opublikowane jako Two Hebridean Sea Poems[1] .
Akcja eksperymentalnej gry komputerowej Dear Esther toczy się na jednej z hebrydzkich wysp.
Na Hebrydach – a konkretnie na Lewis – toczy się akcja trylogii Petera Maya „Wyspa Lewis”.
Hebrydy to także główne miejsce pobytu Davida Huntera w kryminale Simona Becketta „Zapisane w kościach”.
Zobacz też
Zobacz hasło Hebrydy w Wikisłowniku |
Przypisy
Bibliografia
- Lewis Foreman tekst w książeczce do nagrania: Granville Bantock – Orchestral Music, Royal Philharmonic Orchestra, Vernon Handley, 6CD, DDD, Hyperion Records, 2007, CDS44281/6.
- PWN: 3910591
- Britannica: place/Hebrides
- Universalis: iles-hebrides
- БРЭ: 2347595
- SNL: Hebridene
- Catalana: 0032305
- DSDE: Hebriderne