Galeria sztuki współczesnej

Galeria sztuki współczesnej (ang. contemporary art gallery), również galeria współczesna – publiczna albo prywatna instytucja kultury lub też część muzeum prezentująca sztukę współczesną. Termin angielski odnosi się właściwie wyłącznie do galerii prywatnej, w Polsce ma znaczenie bardziej ogólne. Działalność galerii sztuki współczesnej opiera się na programie wystawienniczym realizowanym przez kuratora lub kuratorów wraz z zespołem.

Galerie publiczne

Publiczne galerie sztuki współczesnej działają w sposób zbliżony do muzeów, często poza zmiennym programem wystaw czasowych prezentując własną kolekcje jako ekspozycję stałą. Galerie publiczne zajmują często całe budynki, nazywane są wówczas centrami lub też czasem muzeum. W Polsce galerie publiczne można również podzielić ze względu na główne źródło finansowania między galerie państwowe oraz samorządowe w tym wojewódzkie i miejskie.

Galerie prywatne

Galerie prywatne to miejsca prezentujące sztukę współczesną zarządzane przez osoby prywatne, lub organizacje pozarządowe wyłączone z systemu publicznych instytucji kultury. Istnieje wiele modus operandi galerii prywatnych lecz zazwyczaj dzieli się je na dwie główne kategorie - galerie komercyjne i galerie niekomercyjne.

Galerie komercyjne

Galerie, których podstawowym źródłem finansowania działalności wystawienniczej jest sprzedaż prezentowanych prac. Celem ich działalności niekoniecznie musi być sam zysk a wiele z nich funkcjonuje na zasadach organizacji pozarządowej. Typowym przykładem takiej galerii jest Gallery Row w Los Angeles. W Polsce przykładem mogą być Fundacja Galerii Foksal w Warszawie, Galeria Starmach w Krakowie czy Galeria Ego w Poznaniu. Szczególnym przypadkiem komercyjnej galerii współczesnej jest vanity gallery, gdzie pobiera są opłaty od artystów za wystawiania ich pracy.

W Warszawie część galerii komercyjnych skupiona jest wokół inicjatywy Warsaw Gallery Weekend, corocznego wspólnego otwarcia wystaw w ostatni weekend września.

Galerie niekomercyjne

Galerie działające na zasadach niezależnych instytucji kultury finansujące swój program z grantów, sprzedaży biletów, kawiarni, darowizn czy też sponsoringu.

W Polsce istnieje silna tradycja galerii niekomercyjnych. Począwszy od Centr Sztuki Współczesnej przez dawne Biura Wystaw Artystycznych (BWA), galerie prywatne mające swój rodowód w niezależnym ruchu artystycznym aż po najnowsze galerie niezależne działające poza odgórnymi strukturami administracji, a także bez podległości prawom rynku. Zarówno galerie niekomercyjne jak i komercyjne pełnią ważną funkcję społeczną oraz kulturotwórczą, wypełniając role do których instytucje publiczne są niezdolne.

Warto zaznaczyć, że wstęp do większości galerii komercyjnych jest bezpłatny.

Galerie sztuki współczesnej w Polsce

Centra sztuki współczesnej i muzea

Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie
Instytut Sztuki Wyspa w Gdańsku
Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu
Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” w Gdańsku
Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu
Centrum Sztuki Współczesnej Solvay w Krakowie
Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie

Wybrane galerie publiczne

Białystok: Galeria Arsenał
Bielsko-Biała: Galeria Bielska BWA
Bydgoszcz: Galeria Miejska BWA
Cieszyn: Galeria Szara
Czeladź, Galeria Sztuki Współczesnej Elektrownia
Częstochowa: Galeria Konduktorownia
Jelenia Góra: Biuro Wystaw Artystycznych
Kalisz: Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza, Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu (do 2010 Biuro Wystaw Artystycznych)
Katowice: Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Galeria Rondo Sztuki, galerie Centrum Kultury Katowice: Galeria Sektor I, Galeria Engram, Galeria Piętro Wyżej, Galeria Pusta, Galeria „5”
Koszalin: Galeria Na Plebanii, Galeria Moje Archiwum, Galeria Scena
Kraków: Galeria Krzysztofory, Galeria Potocka, Otwarta Pracownia, Galeria Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki”
Legnica: Galeria Sztuki^[1]
Lublin: Galeria Biała, Centrum Kultury, Galeria Labirynt
Łódź: Galeria Atlas Sztuki, Galeria Manhattan, Galeria Wschodnia, Galeria Wymiany
Opole: Galeria Sztuki Współczesnej
Poznań: Galeria AT, Galeria ON, Galeria Art Stations, Galeria Miejska „Arsenał”, Galeria Raczej
Słupsk: Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej
Sosnowiec: Galeria Extravagance
Szczecin: Zona Sztuki Aktualnej
Toruń: Galeria Wozownia, Galeria Miłość
Wałbrzych: Galeria Sztuki Współczesnej w Centrum Nauki i Sztuki „Stara Kopalnia”^[2]
Warszawa: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Galeria Foksal, Galeria XX1, Galeria Piwna, Galeria Korekta
Włocławek: Galeria Sztuki Współczesnej^[3]
Wrocław: Galeria Entropia, BWA Wrocław (Galeria Awangarda, Galeria Design, Galeria Szkła i Ceramiki, Studio BWA)
Zielona Góra: Biuro Wystaw Artystycznych

Wybrane galerie prywatne

Gliwice: Galeria Sztuki Współczesnej Esta
Kraków: Galeria Sztuki Współczesnej Kersten, Galeria Zderzak, Galeria Starmach
Poznań: Galeria Ego, Galeria Piekary, Galeria Muzalewska, Galeria Polony, Galeria Nova, Rodriguez Gallery, Galeria FWD
Warszawa: Fundacja Galerii Foksal, Galeria Raster, lokal 30, Galeria Le Guern, Galeria Leto, Galeria Propaganda, Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej, Galeria Dawid Radziszewski, Galeria Atak, Galeria Profile, Galeria Monopol, Galeria m2, Galeria Stereo, Galeria Starter
Wrocław: Permafo

Przypisy

↑ Galeria Sztuki w Legnicy. oficjalna strona [dostęp 2019-09-26]
↑ Centrum Nauki i Sztuki „Stara Kopalnia” w Wałbrzychu
↑ Galeria Sztuki Współczesnej we Włocławku. oficjalna strona [dostęp 2019-09-26]