Eutymiusz Zygaben

Eutymiusz Zygaben

Data śmierci	po 1118
Język	grecki
Dziedzina sztuki	teolog
Ważne dzieła
Pełen rynsztunek dogmatyczny wiary prawosławnej, czyli arsenał dogmatów Komentarze egzegetyczne
Multimedia w Wikimedia Commons

Eutymiusz Zygaben, także Eutymiusz Zigabenos albo Eutymiusz Zigadenos (zm. po 1118) – teolog i egzegeta bizantyński.

Życie

Eutymiusz był mnichem w Konstantynopolu i osobistym doradcą cesarza Aleksego I Komnena w sprawach teologicznych. Pod wpływem matki Anny Dalasseny, w związku z nasileniem polemik religijnych z niezwykle aktywnymi w I połowie XII wieku heretykami, cesarz polecił Eutymiuszowi zebranie wszystkich herezji i dokonanie ich oceny w jednym dziele. Cesarz sam nadał tytuł pracy Zygabena^[1]. Teolog zmarł po 1118 roku^[2].

Twórczość

Głównym dziełem Eutymiusza jest Pełen rynsztunek dogmatyczny wiary prawosławnej, czyli arsenał dogmatów zawarty w 28, różnej objętości, rozdziałach. W początkowych 7 rozdziałach Zygaben podaje naukę prawowierną, a następnie przechodzi do przeglądu herezji od czasów najdawniejszych. Omawia herezje chrystologiczne, monoteletyzm, ikonoklazm, a następnie przechodzi do herezji czasów nowszych Armeńczyków, paulicjan, bogomiłów, mesalian, Saracenów. Najbardziej samodzielne są partie poświęcone orygenizmowi i herezji Armeńczyków. Pozostała część dzieła stanowi kompilację z pism Ojców Kościoła lub zbiorów tych pism, które cytował również Jan z Damaszku w traktacie Przeciw jakobitom. Zygaben korzystał ponadto z Przewodnika Anastazego Synaity, zbioru Jana Furnesa, mnicha z klasztoru na górze Ganos. W swoim dziele chętnie cytuje wczesnych Ojcówe Kościoła, przytacza dużo wypowiedzi Atanazego, ojców kapadockich, Jana Chryzostoma, Pseudo-Dionizego, Leoncjusza z Bizancjum, Leoncjusza z Cypru, Maksyma Wyznawcy, Jana z Damaszku i Focjusza^[1].

Zygaben był też autorem Komentarzy egzegetycznych (Parekboláj) do Psalmów (wyd. A. Bongiovanni, Wenecja 1763), do 4 Ewangelii (wyd. F. Matthäi, Londyn 1792, Berlin 1845) i do Listów Pawłowych (wyd. N. Kalogheras, Ateny 1882). Opracował je na podstawie Ojców Kościoła. Napisał też scholia do pism Grzegorza z Nazjanzu, będące niemal dosłowną kopią komentarzy Eliasza z Krety^[1]. Przypisuje mu się również autorstwo kilku homilii, m.in. Na świętego Hieroteusza, biskupa Aten i nauczyciela Pseudo-Dionizego Areopagity^[3][2].

W wielu kwestiach był wierny nauce Focjusza. Uważał, że Duch Święty pochodzi od Boga Ojca, że do ważności Eucharystii potrzebny jest chleb kwaszony, a nie przaśny. Sądził, że nagroda i kara zostaną wymierzone dopiero na sądzie ostatecznym. Prymat Piotra uznawał za jego osobisty przywilej^[4].

Zobacz też

• Kodeks 0249

Przypisy

Bibliografia

• O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01422-X.
• Stanisław Napierała: Eutymiusz Zigabenos. W: Encyklopedia katolicka. T. 4. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1985..