Christian Morgenstern (pisarz)

Ten artykuł dotyczy niemieckiego pisarza. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu.

Christian Morgenstern

Christian Otto Josef Wolfgang Morgenstern

Data i miejsce urodzenia	6 maja 1871 Monachium
Data i miejsce śmierci	13 marca 1914 Meran
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	literatura, dziennikarstwo, poezja
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Christian Otto Josef Wolfgang Morgenstern (ur. 6 maja 1871 w Monachium; zm. 31 marca 1914 w Meran) – niemiecki poeta, tłumacz, dziennikarz. Syn malarza Carla Ernsta Morgensterna^[1].

Życiorys

Studiował ekonomię i archeologię we Wrocławiu/Breslau. W 1893 zachorował ciężko na płuca, co zmusiło go do częstych pobytów w Szwajcarii. 1894 przerwał studia i przeniósł się do Berlina. Tam dołączył do grupy pisarzy i myślicieli tworzących tzw. Krąg z Friedrichshagen (Friedrichshagener Dichterkreis). Został współpracownikiem Tägliche Rundschau i pisma naturalistów berlińskich Freie Bühne. Od 1897 tłumaczył dzieła Strindberga i Ibsena. Był redaktorem w wydawnictwie Felix Bloch Erben, tam publikował własne wiersze. 1903-1905 redagował pismo Theater poświęcone problemom reformy sztuki dramatycznej^[1][2].

Twórczość

Za życia Morgensterna ukazało się w druku 15 różnych zbiorów wierszy. Niektórzy badacze wskazują na to, że Morgenstern to nie tylko autor słynnych humorystyczno-groteskowych, opartych na grze słów Pieśni szubienicznych. Jego twórczość obejmuje również poezję melancholijno-refleksyjną, subtelne wiersze o przyrodzie, mistyczną lirykę czy też wierszyki dla dzieci^[3]. Ale o ile jego "poważniejsze" utwory uległy w dużym stopniu zapomnieniu, nadal popularne są jego utwory "humorystyczne"^[4].

1905 utworzył w berlińskich kawiarniach stowarzyszenie Galgenbrüder (Stowarzyszenie Wisielców). Humorystyczne wiersze Morgensterna z cyklu Galgenlieder były aranżowane muzycznie i wykonywane przez berlińskich aktorów. Książkowe wydanie Galgenlieder (1905) odniosło ogromny sukces czytelniczy^[1].

Jego humoreski zostały przetłumaczone na inne języki, m.in.: język angielski, francuski, włoski, hiszpański, hebrajski, czeski, esperanto, polski^[3].

Morgenstern zaliczany jest najczęściej do neoromantyków. Był autorem małych form literackich: aforyzmy, epigramy, liryka, skecze kabaretowe.

W poezji Morgensterna widoczne są inspiracje filozofią Nietzschego, humor Zarathustry jako najwyższa wolność ducha, pochwała odejścia od wielkich systemów nauki^[1].

W Polsce jego utwory były drukowane w "Szpilkach". "Karuzeli", "Przemianach" (m. in. "Przemiany" 1957, nr 28)^[1]. Tłumaczką jego twórczości na język polski jest prof. Teresa Kowalska^[3].

Dzieła

Opublikowane za życia autora

• 1895 – In Phantas Schloss.
• 1897 – Auf vielen Wegen.
• 1897 – Horatius travestitus^[5].
• 1898 – Ich und die Welt.
• 1900 – Ein Sommer.
• 1902 – Und aber ründet sich ein Kranz.
• 1905 – Galgenlieder.
• 1906 – Melancholie.
• 1908 – Osterbuch.
• 1910 – Palmström.
• 1910 – Einkehr.
• 1911 – Ich und du.
• 1914 – Wir fanden einen Pfad

Wydania uzupełnione, poszerzone lub zmienione ze spuścizny

• 1916 – Palma Kunkel.
• 1918 – Stufen.
• 1919 – Der Gingganz.
• 1919 – Epigramme und Sprüche.
• 1920 – Der Melderbaum.
• 1921 – Über die Galgenlieder.
• 1921 – Klein Irmchen.
• 1927 – Mensch Wanderer.
• 1928 – Die Schallmühle.
• 1938 – Böhmischer Jahrmarkt
• 1941 – Klaus Burrmann, der Tierweltphotograph.
• 1941 – Das aufgeklärte Mondschaf. Achtundzwanzig Galgenlieder und deren gemeinverständliche Deutung durch Jeremias Mueller
• 1943 – Liebe Sonne, liebe Erde. Ein Kinderliederbuch.
• 1950 – Egon und Emilie. Neuausgabe der Grotesken und Parodien.
• 1951 – Sausebrand und Mausbarbier. Oldenburg: Stalling
• 1952 – Christian Morgenstern. Ein Leben in Briefen
• 1962 – Alles um des Menschen Willen. Gesammelte Briefe

Opracowania

• Michael Bauer (1933): Christian Morgensterns Leben und Werk. München: R. Piper & Co Verlag.
• Reinhard Piper (1978): Erinnerungen an meine Zusammenarbeit mit Christian Morgenstern. München und Zürich: R. Piper & Co Verlag.

Przypisy

Bibliografia

• Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Wojciech Kunicki).
• Klaus Hammer: „Das Perfekt und das Imperfekt tranken Sekt“: Christian Morgensterns Galgenpoesie in einer neuen Sammlung. (Christian Morgenstern: Die Galgenlieder. Hg. v. Gerd Haffmans. 3. Aufl . Jubiläumsausgabe. Frankfurt a. M.: Haffmans Verlag bei Zweitausendeins, 2007), [w:] Colloquia Germanica Stetinensia 19, 2011, s. 215-218.
• Margarete Nyczka-Pisarski, Dorota Sośnicka : Die verschiedenen Gesichter von Christian Morgenstern: Einige Bemerkungen zu seinem Schaffen und zur Rezeption seiner Werke - nr 27 - Colloquia Germanica Stetinensia - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego , 2018, s. 5-32.

Linki zewnętrzne

• Christian Morgenstern, "Gazeta Uniwersytecka UŚ", dodatek kulturalny nr 2; Uniwersytet Śląski, Katowice, styczeń 2001. gu.us.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-20)].
• Teresa Kowalska – Zapomniane wiersze maturzysty z Żor, "Gazeta Uniwersytecka UŚ", dodatek kulturalny nr 2; Uniwersytet Śląski, Katowice, styczeń 2001. gu.us.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-01)].
• Biografia na stronie www.xlibris.de (niem.)
• Podstrona poświęcona Christianowi Morgensternowi na portalu antropozofia.net