Deutsche Bahn

Deutsche Bahn
DB-ICE 4 in Kassel Wilhelmshöhe
Algemene informatie
Land	Duitsland
Hoofdvestiging	Berlijn
Actief	1 januari 1994-heden
Website	db.de
Bedrijfsstructuur
Aandeelhouder(s)	Bondsrepubliek Duitsland
Beheer
Trajecten	actief in heel Duitsland
Portaal    Openbaar vervoer

Deutsche Bahn Aktiengesellschaft, afgekort DB of DB AG, is een spoorwegmaatschappij in Duitsland, ontstaan in 1994 uit een fusie van de West-Duitse Deutsche Bundesbahn (DB) en de Oost-Duitse Deutsche Reichsbahn (DR). DB AG gebruikt tegenover klanten simpelweg de naam Die Bahn. Voor de afkorting en het logo is er geen verschil tussen het oude Deutsche Bundesbahn, het huidige Deutsche Bahn en het informele Die Bahn. Duitsland beschikt over het dichtste spoornetwerk van Europa, met name in de deelstaat Noordrijn-Westfalen en in het bijzonder het dichtbevolkte Ruhrgebied.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van de spoorwegen in Duitsland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De nationale spoorwegmaatschappij van het Duitse Rijk was van 1920 tot 1945 de Deutsche Reichsbahn. Na de nederlaag van Duitsland in de Tweede Wereldoorlog werd Nazi-Duitsland opgedeeld en met Duitsland ook de Reichsbahn. Het spoorwegnet ten oosten van de Oder-Neissegrens ging naar de Poolse PKP en de Russische spoorwegen. Ook de Oostenrijkse spoorwegen werden weer afgesplitst. In de geallieerde bezettingszones in Duitsland werd de spoorwegen per bezettingszone apart beheerd. De Reichsbahnonderdelen in de westelijke bezettingszones gingen in 1947 samenwerken onder de naam Deutsche Reichsbahn im Vereinigten Wirtschaftsgebiet. Na de oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland kreeg de Deutsche Reichsbahn im Vereinigten Wirtschaftsgebiet op 7 september 1949 de naam Deutsche Bundesbahn. In de DDR en in Berlijn bleef de naam Deutsche Reichsbahn tot 1990 in gebruik. Zowel de Bundesbahn als de Reichsbahn draaiden zware verliezen. In 1985 had de Bundesbahn 322.383 werknemers, terwijl de Reichsbahn in 1990 zo'n 224.000 werknemers telde. In 2013 was het aantal werknemers teruggelopen naar 300.000.

Bij de fusie in 1994 werd het bedrijf aanvankelijk bestuurd vanuit Frankfurt am Main, waar sinds 1953 het hoofdkantoor van de Deutsche Bundesbahn gevestigd was. In het jaar 2000 verhuisde het hoofdkantoor naar de Potsdamer Platz in Berlijn.

In 2010 nam DB het Britse bus- en spoorbedrijf Arriva over.^[1] Arriva telde toen zo’n 44.000 medewerkers en was actief in 12 landen.^[2] Met de overname wil DB haar positie in andere Europese landen versterken.^[1] DB zal de Arriva merknaam gebruiken voor alle diensten buiten Duitsland.^[2]

In 2015 meldde DB minderheidsbelangen in de vrachtvervoerder DB Schenker Rail en in Arriva te willen verkopen.^[3] Met de verkoopopbrengst kan DB de eigen financiële positie versterken die onder druk staat door de toegenomen concurrentie in Duitsland.^[3] In 2014 kwam zo’n 60% van de totale concernwinst uit de thuismarkt.^[3] Verder kan een extra aandeelhouder in beide bedrijven de groei faciliteren.^[3] In november 2016 zag Deutsche Bahn definitief af van plannen om Arriva en DB Schenker naar de beurs te brengen.^[4] Zeven jaar later, in oktober 2023, maakte DB bekend de resterende activiteiten van Arriva te verkopen. Dit betreft de activiteiten in 10 Europese landen, waaronder Nederland. De transactie met I Squared Capital moet nog worden goedgekeurd en zal in 2024 worden afgerond. Met deze transactie gaan 35.500 medewerkers over. De verkoop is een afsluiting van een langer proces, in 2022 werden al de Arriva activiteiten in Zweden en Portugal verkocht en verder ook de bedrijfsonderdelen in Servië en Denemarken en het busvervoer in Polen.^[5]

Activiteiten

DB Fernverkehr

Het langeafstandsverkeer (Fernverkehr) in Duitsland wordt grotendeels geëxploiteerd door DB Fernverkehr. Deze treinen zijn te herkennen aan hun witte kleur met rode band onder de ramen. Het betreft de volgende treinen:

• InterCityExpress (ICE): hogesnelheidstrein die afhankelijk van het traject tot 300 km/h rijdt. De TGV-treinen uit Frankrijk, de Thalys-treinen uit België en de railjet-treinen uit Oostenrijk hebben eenzelfde status als de ICE. Volgende treinstellen worden als ICE ingezet:
  • ICE 1: sinds 1991.
  • ICE 2: sinds 1996.
  • ICE 3: sinds 2000.
    • BR 403 Binnenlandse ICE 3 sinds 2000
    • BR 406 Internationale ICE 3/ ICE 3m sinds 2000 voor diensten Basel/Frankfurt-Amsterdam/Brussel en tot 2015 tevens Parijs-Frankfurt
    • BR 407 Internationale ICE 3/ Velaro D sinds 2013 voor binnenlands gebruik en sinds 2015 voor diensten Duitsland-Parijs
    • BR 408 Internationale ICE 3/ ICE 3neo/ Velaro MS voor binnenlands gebruik sinds december 2022 en vanaf medio 2024 tevens door diensten Basel/Frankfurt-Amsterdam/Brussel ter vervanging van BR 406
  • ICE 4: Oorspronkelijk aangeduid als ICx zijn twaalfdelige treinstellen van de serie 412 worden vanaf december 2017 ingezet. De zevendelige treinstellen worden vanaf december 2020 ingezet.
    • ICE 4 12 delig sinds 2017
    • ICE 4XL 13 delig sinds 2021
    • ICE 4 7-delig sinds 2020
  • ICE T: met kantelbaktechniek voor conventionele spoorlijnen sinds 2000.
  • ICE TD: ICE-treinstel op diesel, met kantelbaktechniek, sinds 2001.
  • MET: voormalige luxueuze Metropolitan-trein tot december 2004, sinds 2005 als ICE en IC trein. Samengesteld uit een locomotief van de serie 101 en speciale MET-rijtuigen. Uit dienst gegaan december 2021.
• InterCity / EuroCity (IC/EC): langeafstandstrein die afhankelijk van het traject tot 200 km/h rijdt. De EC is de internationale variant van de IC, al zijn er enkele grensoverschrijdende IC-treinen. Binnen Duitsland zijn de EC-treinen geïntegreerd in de dienstregeling met eenzelfde status als IC-treinen. Op EC-treinen rijden vaak locomotieven en rijtuigen van buitenlandse spoorwegmaatschappijen, bijvoorbeeld ÖBB of RZjD. Volgende treinen worden als IC ingezet:
  • Verschillende locomotieven van de series 101, 103, 112, 218 en ÖBB 1016 of ÖBB 1116 met verschillende Intercity-rijtuigen van DB, ÖBB of SBB.
  • IC 2, ook IC neu: Locomotief van de serie 146.5 met vier dubbeldeks rijtuigen en een stuurstandrijtuig worden sinds december 2015 ingezet.
  • zelden ook MET-treinen, zie boven.

Tot het DB Fernverkehr behoorde tot juni 2006 de InterRegio of IR: een langeafstandstrein met meerdere stops onderweg. Deze behaalde ongeveer dezelfde snelheden als de IC. Deze treincategorie heeft het veld geruimd vanwege om bezuinigingen enerzijds en aan de andere kant door herstructurerings. Veel verbindingen werden opgeheven, een groot aantal werd "opgewaardeerd" tot IC en op een klein aantal lijnen werd onder de naam InterRegioExpress verder gereden door DB Regio.

DB Regio

De regionale treinen, het zogenaamde Nahverkehr, worden geëxploiteerd door DB Regio, een dochtermaatschappij in opdracht van de deelstaat of "Verkehrsverbund". DB Regio ontvangt subsidies voor het uitvoeren van deze treindiensten. De meeste treinen van DB Regio zijn in het Verkehrsrot gekleurd, dat wil zeggen rode treinen met wit en grijstinten. Het betreft de volgende treincategorieën:

• Interregio-Express (IRE): interregionale sneltreinen die sommige IR-treinen hebben vervangen en die, in tegenstelling tot voorheen de IR, wel worden gesubsidieerd. Er bestaan plannen voor een vernieuwd netwerk van IRE's, onder de naam REXm, mogelijk in combinatie met enkele RE's. Dit dan landelijke netwerk wordt georganiseerd door de deelstaten.
• RegionalExpress (RE): sneltrein, die op sommige trajecten als stoptrein rijdt. Door de maximumsnelheid van 160 km/h en het lage aantal stops is deze vergelijkbaar met of sneller dan de Nederlandse Intercity. De RE Neurenberg - München haalt een hoge gemiddelde snelheid doordat hij langdurig 200 km/h kan rijden. De langste binnenlandse route is München – Dresden, dit is een traject van 393 kilometer dat in ongeveer 4½ uur wordt afgelegd.
• RegionalBahn (RB): vergelijkbaar met de Nederlandse stoptrein.
• S-Bahn (S): "stadsstoptrein". S-Bahnen zijn frequent rijdende treinen met relatief veel haltes, die men vooral vindt in en rond grote steden en grote verstedelijkte gebieden. Per stad verschilt het karakter van de S-Bahn. In sommige steden is het een met het spoorverkeer geïntegreerd netwerk, in andere steden, zoals bijvoorbeeld in Berlijn, een apart meer metroachtig netwerk.
• DB ZugBus: De DB ZugBus Regionalverkehr Alb-Bodensee GmbH (RAB) met hoofdkantoor in Ulm verzorgt het regionaal personenvervoer in de deelstaat Baden-Württemberg is een dochteronderneming van DB Regio AG. DB ZugBus voert het personenvervoer met bussen en treinen in een groot gebied ten noorden van de Bodensee uit. Sinds april 2008 werkt de onderneming onder de naam Regio Alb-Bodensee.

Regionale lijnen worden veelal openbaar aanbesteed, waarbij veel spoorlijnen zijn gegund aan particuliere bedrijven, waaronder bijvoorbeeld Eurobahn en VIAS GmbH.

Tariefsysteem

Een maand onbeperkt reizen kon in de zomer van 2014 met de Deutschland-Pass, voor € 309.^[6] Verder is het mogelijk om drie, vier, zes of acht dagen binnen één maand te onbeperkt reizen met InterRail.^[7]

Het Quer-durchs-Land-Ticket^[8] biedt de mogelijkheid om op werkdagen vanaf 9.00 uur (op feestdagen vanaf 0.00 uur) tot de volgende dag 3.00 uur goedkoop te reizen; voor € 44 kan men anno 2014 op maandag, dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag in heel Duitsland reizen in vrijwel alle regionale treinen, en op vele plaatsen ook in het stads- en streekvervoer. Ook kan men naar sommige buitenlandse plaatsen reizen, zoals Salzburg en Bazel. Tickets voor meer personen zijn per persoon € 8,- duurder. Met het maximum van vijf personen wordt de prijs dan € 76,-.^[9]

Het Schönes-Wochenende-Ticket (SW-Ticket) is sinds 9 juni 2019 niet meer te koop. Kaartjes die voorheen gekocht werden mogen op de gekozen geldigheid (doch niet later dan 8 december 2019) gebruikt worden. Deze tickets worden - conform de voorwaarden - niet terugbetaald of omgeruild. Dit ticket was vergelijkbaar met het Quer-durchs-Land-Ticket, maar gold voor de zaterdag of zondag, met lagere prijzen en ruimere reistijden. Een eenpersoons ticket kostte € 44,-, wanneer men samen zou reizen, kwam er € 4,- per reiziger bij. Met het maximum van vijf mensen werd de prijs € 60,-. Reizen kon vanaf middernacht.^[10] De tickets golden in heel Duitsland in vrijwel alle regionale treinen en op vele plaatsen ook in het stads- en streekvervoer. Ook kon men naar aangrenzende buitenlandse plaatsen reizen, zoals het Salzburg en station Bazel. In Szczecin was het SW-Ticket zelfs geldig in al het stadsverkeer.

Op werkdagen en in het weekend kan men met het Länder-Ticket in de 2e klas tegen sterk gereduceerd tarief reizen. Het ticket is deelstaat-gebonden en de voorwaarden en prijzen verschillen per regio. De tickets gelden doordeweeks vanaf 9.00 en de gehele zaterdag en zondag. Steeds geldt een maximum van vijf personen, maar veelal mogen kinderen tot vijf jaar en eigen kinderen en kleinkinderen tot veertien jaar gratis mee. De kinderregeling geldt echter niet in Noordrijn-Westfalen.^[11]

In juli 2015 werd Niedersachsen-Ticket uitgebreid met Niedersachsen-Ticket plus Groningen. Hierdoor kan tegen een toeslag van en naar Groningen worden gereisd. Deze kaart is in Nederland niet in de automaat te koop.

Deutsche Bahn brengt sinds 4 november 2014 voor regionale en internationale tickets en voor reserveringen de transactiekosten voor gebruik van creditcard en PayPal in rekening. Dit bedrag kan oplopen tot 3,00 euro.^[12]

In juni, juli en augustus 2022 is een 9-Euro-Ticket aangeboden dat in geheel Duitsland geldig is in regionale treinen (S-Bahn, R, RE, IRE), stads- en streekbussen en trams.^[13] Nadat deze actie was verlopen, werd per 1 mei 2023 het Deutschlandticket, voor dezelfde vervoerders, ingevoerd voor €49 per maand.^[14]

DB Netze

DB Netze AG is de beheerder van de spoorinfrastructuur van Deutsche Bahn (DB) in Duitsland. Dit in tegenstelling tot de Belgische situatie, waar Infrabel losgekoppeld is van de NMBS of de Nederlandse situatie, waar ProRail losgekoppeld is van de NS. Bij lijnen die niet door de DB worden geëxploiteerd, zoals sommige regionale spoorlijnen, is de infrastructuur in eigen handen of in handen van een andere maatschappij.

DB Systemtechnik

DB Systemtechnik is bevoegd als dienstverlener op het gebied van spoorwegtechnieken en is in de gehele wereld actief.

Internet

In sommige knooppuntstations (vijftien stuks per eind 2014) is er in de DB-lounges voor 1e klas-passagiers en passagiers met een bahn.comfort-kaart internettoegang via wifi, beheerd door Deutsche Telekom. In de DB-lounges in Berlijn, Hamburg, Keulen en München is een aparte 1e klas zone ingericht. Deze DB-lounges zijn van ongeveer 7.00 uur tot ongeveer 21.00 uur geopend.

DB Navigator

Met de smartphone app DB Navigator is het mogelijk om een reis te plannen en om een ticket te kopen en te tonen. Dit ticket hoeft niet te worden geprint maar wordt in de app (als QR-code) bewaard. Ook is het mogelijk om met een ticket Nederland-Duitsland en v.v. met de QR-code die op het ticket in het app staat de OV-chipkaartpoortjes in Nederland te openen.

Touch&Travel

Er wordt in Duitsland een plaatskaartsysteem met smartphone en app onder de naam Touch&Travel geïntroduceerd. Het is in feite de Duitse tegenhanger van de Nederlandse OV-chipkaart.^[15] De prijsberekening en betaling vinden achteraf plaats. Een voordeel is dat na afloop van een dag wordt bepaald of de prijs van een dagkaart lager is dan het totaalbedrag van de losse reizen, en dan het laagste van de twee in rekening wordt gebracht. In 2010 introduceerde Deutsche Bahn het systeem voor langeafstandstrajecten in Duitsland. Het treinkaartje kan alleen met een Duits telefoonabonnement worden aangemaakt en met een factuur worden betaald.

Overzicht Touch&Travel-netkaarten:

• Touch&Travel Streckennetz
• VBB Streckennetz Berlin
• VBB Streckennetz Potsdam
• RMV Streckennetz Frankfurt am Main
• RMV Schienennetz Frankfurt am Main

Overig

De DB exploiteert een groot aantal nachttreinen onder de naam City Night Line en autoslaaptreinen onder de naam DB AutoZug. Ook was DB eigenaar van CityNightLine (zonder spatie), een in Zwitserland gevestigd concern dat moderne nachttreinen exploiteert. De treindiensten werden op 1 januari 2010 overgenomen door het DB-bedrijfsonderdeel DB AutoZug in Dortmund. CityNightLine AG werd 10 juni 2010 geliquideerd.

DBAG is 100% eigenaar van goederenvervoerder DB Schenker Rail (Railion).

Internationale busverbindingen

Intercity-busverbindingen met Arriva

Deutsche Bahn, het moederbedrijf van Arriva Nederland, exploiteert vanaf 2014 in samenwerking met Arriva enkele IC Bus-verbindingen. Deze rijden een aantal keren per dag tussen steden in Duitsland, Nederland, België en op proef ook Engeland. Prijzen voor de verbindingen staan vermeld op diverse websites, bijvoorbeeld via DB en/of NS International.

Düsseldorf – Eindhoven – Antwerpen en Londen
Sinds maandag 23 juni 2014 rijdt IC Bus tussen Düsseldorf, Eindhoven en Antwerpen. Vanaf Düsseldorf Hauptbahnhof rijdt de bus, na een stop bij Flughafen Düsseldorf naar Station Eindhoven Centraal en Station Antwerpen-Centraal.^[16] De geplande reisduur is ongeveer drie uur.^[16][17] Met ingang van vrijdag 19 december 2014 rijdt deze IC Bus vanaf Antwerpen tweemaal per week door naar Station London Victoria en terug. De overtocht over het Kanaal gaat per veerboot vanaf Calais naar Dover. De reistijd vanaf Düsseldorf is dan 10½ uur. Het betrof in eerste instantie een pilot tot 31 januari 2015.^[18]

Düsseldorf – Roermond – Brussel
Sinds maandag 22 september 2014 rijdt IC Bus tussen Düsseldorf, Roermond en Brussel. De bus stopt bij Düsseldorf Hauptbahnhof, Designer Outlet Roermond en station Brussel-Centraal.^[19]

Andere internationale busverbindingen

Behalve naar Nederland, België en Engeland exploiteert DB ook buslijnen naar Luxemburg, Frankrijk, Zwitserland, Slovenië, Servië, Tsjechië, Polen en Denemarken. De bussen stoppen enkel bij luchthavens en grote stations.

Trajecten en bestemmingen per december 2014:^[20]

• Frankfurt hoofdstation – Luchthaven Frankfurt – Luchthaven Frankfurt-Hahn – Trier – Luxemburg (stad)
• Straatsburg – Mannheim – Heidelberg – Neurenberg – Pilsen – Praag
• München – Zürich
• München – Ljubljana – Zagreb
• München – Luchthaven München – Praag
• Berlijn – Breslau – Opole – Katowice – Kraków
• Berlijn – Rostock – Kopenhagen

Materieel

De locomotieven en treinstellen die in gebruik zijn (geweest) bij de Deutsche Bahn:

Locomotieven

• Baureihe 101
• Baureihe 102
• Baureihe 112
• Baureihe 114
• Baureihe 120.1
• Baureihe 120.2
• Baureihe 143
• Baureihe 145
• Baureihe 146.0
• Baureihe 185
• Baureihe 186
• Baureihe 189
• Baureihe 210
• Baureihe 211
• Baureihe 215
• Baureihe 216
• Baureihe 218
• Baureihe 220
• Baureihe 221
• Baureihe 232
• Baureihe 260
• Baureihe 261

Treinstellen

• Baureihe 401 (ICE 1)
• Baureihe 402 (ICE 2)
• Baureihe 403 (ICE-3)
• Baureihe 406 (ICE-3M)
• Baureihe 407 (ICE-3)
• Baureihe 411 (ICE-T)
• Baureihe 415 (ICE-T)
• Baureihe 412
• Baureihe 420
• Baureihe 422
• Baureihe 423
• Baureihe 424
• Baureihe 425
• Baureihe 426
• Baureihe 429 (FLIRT)
• Baureihe 430
• Baureihe 614
• Baureihe 605 (ICE-TD)
• Baureihe 640 (LINT)
• Baureihe 641 (Coradia)
• Baureihe 642 (Desiro)
• Baureihe 643 (Talent)
• Baureihe 644 (Talent)
• Baureihe 646 (GelenkTriebWagen)
• Baureihe 648 (LINT)
• Baureihe 650 (Regio-Shuttle)
• Baureihe 670 (niet meer van DB)
• InterCityExpress

Voor een overzicht van tractievoertuigen zie Categorie:Duits spoorwegmaterieel.

Externe links

• Officiële website van Deutsche Bahn
• (de) Internationale reisplanner van Deutsche Bahn
• Treinreiswinkel - Officiële vertegenwoordiger van Deutsche Bahn in Nederland

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Deutsche Bahn op Wikimedia Commons.