Catharine van Tussenbroek

Catharine van Tussenbroek
ca. 1895 Foto: P.D. van Rhijn; uit de Collectie IAV van Atria
Algemene informatie
Volledige naam Albertina Philippina Catharina van Tussenbroek
Geboren 4 augustus 1852
Utrecht
Overleden 5 mei 1925
Amsterdam
Nationaliteit Vlag van Nederland Nederland
Beroep arts
Bekend van feminisme
Portaal  Portaalicoon   Feminisme

Albertina Philippina Catharina van Tussenbroek (Catharine) (Utrecht, 4 augustus 1852 – Amsterdam, 5 mei 1925) was een Nederlandse arts en feministe.

Samen met Aletta Jacobs, de eerste vrouw die ging studeren in Nederland, was ze een belangrijke wegbereider voor de emancipatie van vrouwen.[1] Van Tussenbroek werd de eerste vrouwelijke gynaecoloog in Nederland.

Biografie

Catharina van Tussenbroek, werd op 4 augustus 1852 in Utrecht geboren. Zij was het derde kind van Gerardus van Tussenbroek, een timmerman, en Cornelia van der Voort.[2] Haar zus was Hendrika van Tussenbroek (1854-1935), componiste en pianolerares. Catharine werd opgeleid tot onderwijzeres.

In 1880 werd Van Tussenbroek als een van de eerste vrouwen toegelaten tot de Universiteit Utrecht om geneeskunde te studeren. Ze promoveerde in 1887 en verhuisde naar Amsterdam, waar ze als huisarts voor vrouwen en kinderen werkte. Na het vervullen van een assistentschap in verloskunde en vrouwenziekten bij Dr Mendes de Leon vestigde Van Tussenbroek zich als gynaecoloog. Van 1891 tot 1915 was zij secretaris van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (toen de Nederlandsche Vereeniging voor Gynaecologie).[3] Vanaf 1895 werkte Van Tussenbroek veel samen met Hector Treub, hoogleraar gynaecologie.[4] Microscopisch onderzoek verricht door Van Tussenbroek stelde het bestaan van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vast. Door het vertonen van haar werk op het Internationale Gynaecologische Congres in 1899 werd ze internationaal bekend.[5]

Catharine van Tussenbroek (1922)

Van Tussenbroek was een actieve voorstander van vrouwenemancipatie. Op de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid in 1898 sprak ze over 'Het tekort aan levensenergie bij onze jonge vrouwen en meisjes', dat zij weet aan de beperkte arbeidsmogelijkheden voor vrouwen.[6] In 1902 schreef ze tegen het dragen van korsetten. Van Tussenbroek droeg zelf een keelband met het portret van Carrie Chapman Catt, een Amerikaanse kiesrechtstrijder.[2] Van Tussenbroek publiceerde in 1908, samen met Treub, het artikel 'Over den criminelen abortus in Nederland'. Zij eisten strengere straffen voor aborteurs vanwege de vaak dodelijke gevolgen van criminele abortus.[2][7] Tussen 1910 en 1916 was van Tussenbroek de vice-presidente en presidente van de Nationale Vereniging voor Vrouwenarbeid. Ze was ook een bestuurslid van de Algemeene Nederlandsche Vrouwen Organisatie, opgericht in 1919.[3]

Fonds

Na haar dood richtte dr. M.A. van Herwerden, lid van de Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (VVAO), op 28 april 1926 de Stichting Fonds Dr. Catharina van Tussenbroek op, ter nagedachtenis aan deze medica.[8] Dit fonds stelde gelden beschikbaar voor Nederlandse vrouwen die na voltooiing van de studie wetenschappelijk onderzoek in binnen- of buitenland wilden verrichten.[9] Daarnaast riep de vereniging een steunfonds in het leven om leden, die door de oorlog in financiële of sociale nood waren geraakt, te kunnen helpen.

In 1951 werd dit Steunfonds opgenomen in de Stichting Fonds Dr. Catharina van Tussenbroek. Het stichtingsbestuur wordt sindsdien voor een deel benoemd door het bestuur van de VVAO. Dr. Cornelia Serrurier was gedurende langere tijd bestuurslid van het fonds. Het oudste gedeelte van het archief van de Stichting Fonds Catharine van Tussenbroek bevindt zich bij Atria.[10]

Bibliografie

  • 1887 - Over normale en abnormale melkafscheiding. Utrecht, Lammerts van Bueren. Proefschrift
  • 1892 - De decidua uterina bij ectopische zwangerschap in verband met de normale ontwikkeling der placenta beschouwd
  • 1894 - Kan een schoolarts geven wat men van hem verwacht?. Amsterdam, Vereeniging "Thugatêr". Rede uitgesproken in de vergadering der Vereeniging "Thugatêr", den 17den October 1894
  • 1896 - Eenige ervaringen betreffende de gynaecologische electrotherapie volgens Apostoli. Haarlem, Bohn
  • 1897 - Inleiding tot de studie der schoolhygiëne. Haarlem, Bohn. Tezamen met D.J. Blok en C.H. de Jong
  • 1898 - Over de aequivalentie van man en vrouw. Weerlegging van de biologische beschouwing van Dr. W. H. Cox. Amsterdam, Poutsma (W.H. Cox. Over de aequivalentie van man en vrouw. Deventer, De Lange)
  • 1898 - Over het tekort aan levensenergie bij onze jonge vrouwen en meisjes. Rede uitgesproken op de nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid. Amsterdam, Vereeniging Thugater
  • 1911 - De ontwikkeling der aseptische verloskunde in Nederland. Haarlem, Bohn
  • 1919 - Het bestaansrecht der Algemeene Nederlandsche Vrouwen-organisatie

Externe link

  • A.M. Luyendijk-Elshout, 'Tussenbroek, Albertina Philippina Catharina van (1852-1925)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland 2 (1985)
Bron
  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Catharine van Tussenbroek op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
  1. ↑ Archief Catharine van Tussenbroek bij Atria kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis.]
  2. ↑ a b c djr, Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. resources.huygens.knaw.nl (4 oktober 2018). Geraadpleegd op 19 augustus 2019.
  3. ↑ a b Atria. web.archive.org (5 maart 2016). Gearchiveerd op 5 maart 2016. Geraadpleegd op 19 augustus 2019.
  4. ↑ van Schilfgaarde, Muriel (maart 2017). Over vrouwen die werken en mannen die zogen. WETENSCHAP@OLVG 2017
  5. ↑ Dineke Stam (2016). Briljante studente heel origineel!: Negentig jaar Fonds Dr. Catherine van Tussenbroek voor vrouwen in de wetenschap. Uitgeverij Verloren. ISBN 9789087046323.
  6. ↑ Catharine van Tussenbroek (1898). Over het Tekort aan Levensenergie bij onze jonge vrouwen en meisjes.. Vereeniging Thugatêr. Geraadpleegd op 19 augustus 2019.
  7. ↑ van Tussebroek, Catharine, Hector Treub (1908). Over den Crimineelen Abortus in Nederland. Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1908
  8. ↑ Website van de Stichting Fonds Catharine van Tussenbroek
  9. ↑ Onderwijsfonds Doctor Catharina van Tussenbroek. Het Vaderland, 11 februari 1928
  10. ↑ Het archief van het Fonds is beschreven onder ‘Fondsen’ in de inventaris van het archief van de Vereniging van Vrouwen met een hogere opleiding (VVAO).