Bernduits

Bernduits (Standaard Duits: Berndeutsch, Alemannisch: Bärndütsch) is het Zwitserduitse dialect van het Hoogalemannisch dat wordt gesproken op de Zwitserse Hoogvlakte (Mittelland) deel van het kanton Bern en in enkele aangrenzende regio's.

Fonologie

Bernduits onderscheidt zich van andere Zwitserduitse dialecten door de volgende kenmerken:

• Het inkorten van veel hoge klinkers, b.v. Zyt [tsit] 'tijd', Lüt [lyt] 'mensen', lut [lut] 'luid' in plaats van de lange klinker die typisch is in andere Alemannische dialecten, b.v. Zürichduits Ziit [tsiːt], Lüüt [lyːt], luut [luːt] (Standaard Duits Zeit, Leute, laut).
• De l-vocalisatie, b.v. Hauue [ˈhɑu̯wə] 'hal', Esu [ˈɛz̥u] 'ezel' in plaats van Halle, Esel. Dit heeft geleid tot een uitgebreid repertoire van diftongen en triftongen, b.v. euter [ˈɛu̯tər] 'ouder', Seeu [ˈz̥ɛːu̯] 'ziel', Schueu [ˈʒ̊uə̯u̯] 'school'.
• De velarisatie van nd naar ng, b.v. angers [ˈɑŋːərs] 'anders' (in vergelijking met Standaard Duits). De vele woorden die eindigen op -ng zorgden voor de grap dat Bernees bijna als Chinees klinkt: Schang gang hei, d Ching wei Hung [ʒ̊ɑŋː ɡ̊ɑŋː hɛj kχiŋː ʋɛj hʊŋɡ̊] 'Schang (Jan) ga naar huis, de kinderen willen honing(brood)'.
• Net als in andere Westelijk Hoogalemannische dialecten worden woorden als Fleisch [v̥lɛi̯ʒ̊] 'vlees' en Oug [ɔu̯ɡ̊] 'oog' uitgesproken met de tweeklanken /ei/ en /ou/, en niet /aɪ/ en /aʊ/.

Bernduits elders

Een vorm van Bernduits wordt gesproken door de Zwitserse Amish-affiliatie van de Old Order Amish in Adams County, Indiana, Verenigde Staten, evenals andere nederzettingen in de VS, voornamelijk in Indiana.