Pirinioetako Fallak
| Pirinioetako Fallak Pirinioetako Uda Solstiziaren Su-festak1  UNESCOren gizateriaren ondarea | |
 Gaur egun Falles herriko plazan bukatzen dira. | |
| Mota | Kultura Ondare Immateriala |
| Erreferentzia | 01073 |
| Kokalekua |  Katalunia  Espainia  Andorra  Frantzia |
| Eskualdea2 | Europa eta Ipar Amerika |
| Izen ematea | 2015 (XXXIX. bilkura) |
| 1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena | |
Pirinioetako Falles, baita ere Fêtes du feu du solstice d'été dans les Pyrénées (Pirinioetako Uda Solstiziaren Su-festak) edo Pirinioetako Fallak, mendikate horren zenbait herrietan egiten den festa traidizoa da. Unescoren Gizateriaren Kultura Ondare Immaterial bezala izendatua dago.[1]
Ezaugarriak
Falla bat sua eman zaion enbor edo zuzia da. Errito ohikoena basoan zehar egiten den martxa bat da. Ezkondu gabeko gazteek goi mendietan fallekin ibiltzen dira. Antza, suteak egitearen ohitura aurrekoa da hau.[2] Gaur egun fallak herri erdian prestatutako sute handi batekin bukatzen dira.[3] Ohitura hauek XI. mendean agertzen dira dokumentatuta[2] eta udako solstizioaren inguruan egiten dira, gutxi gorabehera San Joan egunaren inguruan (ekainaren 24).[4]
Andorran Associació de Fallaires d'Andorra la Vella elkarteak lan eskerga egin du tradizioa berreskuratzeko.
Fallak ezagunenak
Unescon aurkeztutako proposamenean tradizioa hau mantentzen diren Pirinioetako 63 leku aipatzen dira. Horietako 34 Frantzian, 3 Andorran, 9 Aragoian eta 17 Katalunian. Hona hemen adibide ezagun batzuk:
- Baixada de falles, Alta Ribagorçan.
- Córrer falles, La Vall de Boín. Lehenengo jaitsiera Durron egiten da, San Kiriko festan. San Joan gauean Senet, Vilaller, Pont de Suert, Barruera eta Bohín jaisten dira. Uztailan erdian Erill la Vallen egiten dira eta, azkenean, Tahullen, uztaila erdian.
Fallak ospatzen diren herriak
Andorra
Ribagorza
Pallars
- Barruera,
- Boí,
- Pobla de Segur,
- Erill la Vall,
- Taüll,
- Vilaller,
- Alins,
- Isil,
- Alòs d’Isil
- Durro;
Berguedà
Arango harana
Okzitania
- Banhèras de Luishon,
- Moustajon
- Vall de Varossa;
Aragoi
Erreferentziak
- ↑ a b https://web.archive.org/web/20171215221558/https://www.vilaweb.cat/noticies/les-falles-del-pirineu-declarades-patrimoni-de-la-humanitat/
- ↑ a b https://web.archive.org/web/20150623210129/http://www.sapiens.cat/ca/notices/2013/05/d-on-ve-el-costum-de-baixar-les-falles-al-pirineu-3470.php sapiens.cat
- ↑ Oriol Riart Arnalot eta Sebastià Jordà Ruiz: Catalogació de les falles al Pirineu Revista d'etnologia de Catalunya. 2012ko uztaila, 38.zk.
- ↑ https://web.archive.org/web/20150623210129/http://www.sapiens.cat/ca/notices/2013/05/d-on-ve-el-costum-de-baixar-les-falles-al-pirineu-3470.php
Kanpo estekak
- (Gaztelaniaz):Falleei buruzko webgunea.
- (Gaztelaniaz):Fallak Youtuben.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q21044497
Multimedia: Summer solstice fire festivals in the Pyrenees / Q21044497
Koordinazioa: Wiki Loves Living Heritage/Summer solstice fire festivals in the Pyrenees
