Ekuazio baten ebazpena azaltzen duen bideoa.Bideo hau Jakindun elkarteak egin du. Gehiago dituzu eskuragarri euren gunean. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen.
Ekuazioak zenbakiz eta letraz osatutako berdintza baldintzatuak dira. Zenbakiak ezagunak dira; letrak, aldiz, ezezagunak; ekuazioak ebaztea letren balio zehatza aurkitzean datza, berdintza bete dadin.
Baliteke emaitza bat baino gehiago zuzenak izatea, edota ekuazioak emaitza errealik ez izatea. Ekuazio-mota asko daude, ezezagun kopuruaren eta ekuazioaren egituraren arabera.
Ezezagun bakarreko ekuazio-motak
Ekuazio polinomikoak
Ekuazio polinomikoetan polinomioak agertzen dira berdintzaren bi aldeetan. Adierazpen orokorra honako hau da:
Gehienez, ekuazioaren maila den adina erro edo soluzio izaten du ekuazio polinomikoak; hau da, gure ekuazioaren maila baldin bada, ekuazioak soluzio edo gutxiago izango ditu.
Adibideak:
5. mailako ekuazioa da, eta gehienez 5 soluzio izango ditu. Soluzioak: eta .
2. mailako ekuazioa da, eta gehienez 2 soluzio izango ditu. Soluzioak: eta .
Lehenengo mailako ekuazioak
erako ekuazioak dira, eta formako soluzioa dute.
Honako hauek dira ekuazioaren soluzioa edo erroa lortzeko urratsak:
Berdintzaren alde batean, ezezagunak dituzten gaiak jartzen dira, eta beste aldean, berriz, gai askeak.
Berdintzaren alde bakoitzeko gaiak laburtzen dira, euren arteko batuketak eta kenketak eginez.
Ezezaguna bakantzen da: biderkatzen duen gaia beste aldera pasatzen da, zatituz.
Posiblea bada, zatikia laburtzen da.
Adibidea:
Ebazteko urratsak:
Ezezagunak dituzten gaiak berdintzaren ezkerraldean jartzen dira, eta gai askeak, berriz, eskuinaldean:
Alde bakoitzeko adierazpena laburtzen da, gaiak batuz eta kenduz:
biderkatzen duen gaia berdintzaren beste aldera pasatzen da zatituz:
Zatikia laburtzen da: .
Bigarren mailako ekuazioak
Hau da bigarren mailako ekuazioen adierazpen orokorra: .
Hortaz, lehenengo zeregina ekuazioari adierazpen orokorraren itxura ematea da.
Behin adierazpen orokorra izanda, kontuan hartu behar da bigarren mailako ekuazioen ebazpenek bi emaitza dituztela beti (errealak zein konplexuak izan daitezke). Emaitza horiei erro deritze.
Erroak lortzeko, honako formula hau dago:
(plus,minus) zeinuarekin bereizten dira bi erroak:
eta
Askotan, ebatzi beharreko ekuazioak bigarren maila duenean, erroak aurkitzeko, formula erabiltzen da zuzenean. Baina edo denean, ez da beharrezkoa formula hori erabiltzea, eta modu sinpleago batean ebatz dezakegu ekuazioa. Ikus dezagun:
denean, gure ekuazioak honako itxura izango du:
Ebazteko pausoak:
Biderkagai komun moduan aterako dugu :
Biderkadura zero izan dadin, biderkagaietako batek, behintzat, zero izan behar du. Orduan, bi biderkagaiak zerora berdinduz, honako hau daukagu;
Alde batetik, lehenengo biderkagaia hartuz:
Bestetik, bigarren biderkagaia hartuz: eta lehenengo mailako ekuazio hori askatuz (goian ikasi den moduan), bigarren erroa lortzen da:
denean, ekuazioak honako itxura hau hartzen du:
Ebazteko pausoak:
askatuko dugu: . Bistakoa da soluzioak hauek direla: eta
Horretaz gain, aipatzekoa da denean soilik existitzen direla soluzio errealak.